معرفی و دانلود کتاب امید آفتابی من!: نامه‌های احمد شاملو و پسرش، سامان

معرفی کتاب امید آفتابی من!: نامه‌های احمد شاملو و پسرش، سامان

«البته نامه نوشتن برای تو از هر کاری واجب‌تر است»... کتاب امید آفتابی من! از نامه‌های احمد شاملو، شاعر پرآوازه‌ی معاصر، به فرزندش، سامان، و پاسخ‌های فرزند به این نامه‌ها، تشکیل شده است. مطالعه‌ی این کتاب، از آن جهت که تصویری زنده و ملموس از زندگی شخصی شاملو پیش چشم مخاطب ترسیم می‌کند، برای دوست‌داران این شاعر و روشنفکرِ برجسته، واجد لطف و لذتی بی‌حدوحصر خواهد بود.

درباره کتاب امید آفتابی من!

«آثار من، خود اتوبیوگرافیِ کاملی است. من به این حقیقت معتقدم که شعر، برداشت‌هایی از زندگی نیست، بلکه یکسره خودِ زندگی است.» هر مخاطبی که اندک الفتی با آثار شاملو داشته باشد، بی‌درنگ تصدیق خواهد کرد که گفته‌ی نقل‌شده از او، به راستی در باب شعرهای وی صدق می‌کند. شاملو از آن دسته شاعرانی بود که در شعر خویش، حیات خود را چنان‌که زیسته‌اند -نه بیشتر، و نه کمتر- می‌سرایند. او حتی در سیاسی‌ترین آثارش، لحظه‌ای از «منِ خویش» فاصله نگرفت و در تمام اشعارش، از نخستین آن‌ها تا واپسینشان، جهان را چنان‌که دید و لمس کرد، به تصویر کشید. شاید به همین خاطر است که زندگی خصوصی شاملو، بیش از هر شاعر دیگری، در کانون توجه دوست‌دارانش قرار گرفته است. زیرا بدیهی است که اطلاع از جزئیات زندگی شخصیِ شاعری با شعری چنین شخص‌محور و خودکاوانه، فهم آثار او را به مراتب دقیق‌تر، و از بسیاری جهات، ساده‌تر می‌سازد. در ادامه‌ی همین مطلب، باید گفت که مطالعه‌ی کتاب امید آفتابی من می‌تواند بسیاری از زوایای پنهان در شعر شاملو را آشکار کند. چه، در این اثر، با برخی از ناشناخته‌ترین وجوهِ زندگی شخصی این شاعر پیچیده و بزرگ آشنا می‌شویم.

در کتاب امید آفتابی من مخاطب نامه‌های خصوصی احمد شاملو به فرزندش، سامان، و پاسخ‌های سامان شاملو، به نامه‌های پدر، خواهید بود. شمار نامه‌هایی که از احمد شاملو در این کتاب گرد آمده، به عدد پنجاه می‌رسد. نخستینِ این نامه‌ها به تاریخ 18 خرداد 1352، و آخرین آن‌ها، به تاریخ 29 تیر 1379 مرقوم شده‌اند.

در کتاب امید آفتابی من با سیمایی از احمد شاملو مواجه می‌شویم که تا پیش از انتشار این کتاب، کمتر با آن آشنا بوده‌ایم؛ این سیما، سیمایِ پدرانه‌ی احمد شاملوست. اغلب ما شاملوی عاشق را، از مجرای مطالعه‌ی نامه‌هایش به آیدا، و البته انس با اشعار عاشقانه‌‌ی او در باب این زنِ شگرف، می‌شناسیم. همچنین، شاملوی شاعر را، از طریقِ مطالعه‌ی مجموعه‌ی دفترهای شعری‌اش؛ و البته، شاملویِ روشنفکر و اهل تحقیق را، به واسطه‌ی آگاهی از تأثیر او بر فضای فکری و فرهنگی ایرانِ معاصر. با وجود این، درباره‌ی شاملوی پدر کمتر خوانده‌ایم و می‌دانیم؛ نقطه‌ی تاریکی که حال، به یمن در دسترس بودن نامه‌های پرشمار او به فرزندش، سامان، می‌تواند در پرتوی روشن‌تر، نگریسته و آشکار گردد.

با خواندن کتاب امید آفتابی من، چهره‌ی مردی را می‌بینیم که همچون هر پدر دیگری، دلسوزانه و صادقانه به فرزند خود عشق می‌ورزد، و در این عشق‌ورزی، البته که گاه مسیر خطا می‌پیماید. مطالعه‌ی نامه‌های شاملو در کتاب حاضر، بیش از هر چیز، این فایده را دارد که به ما یادآوری می‌کند که حتی بزرگ‌ترین شاعران و متفکران نیز، لزوماً افرادی بی‌نقص و کامل نیستند؛ بلکه همچون هر موجود بشری دیگری، در معرض عواطف افراطی، خطاهای احساسی، و ارتکاب واکنش‌های نادرستِ رفتاری‌اند. افزون بر تمام این‌ها، با مطالعه‌ی کتاب امید آفتابی من، با ظرایف و نکاتی در اندیشه و منش شاملو آشنا می‌شویم که به هر دلیل، در شعر او مجال آشنایی با آن‌ها را نیافته‌ایم. زیرا حتی شاعری چون شاملو که شعر خود را زندگینامه‌ی خویش می‌خواند نیز، هرگز موفق به بازنمایی تمام وجوه فکری، شخصیتی و عاطفیِ خود در شعرش نشده. زیرا به هر حال، شعرْ شعر است، و زندگیْ زندگی. این دو اگرچه در کار شاعران بزرگ به بهترین و زیباترین شکل ممکن به یکدیگر نزدیک می‌شوند، در نهایت امر، هرگز بدل به رونوشتی از یکدیگر، نخواهند شد.

کتاب امید آفتابی من مناسب چه کسانی است؟

دوست‌داران شعر و شخصیت احمد شاملو، و علاقه‌مندان به آشنایی با زندگی خصوصی مفاخر فرهنگ ایران‌زمین، دو گروه از مخاطبین اصلی کتاب امید آفتابی من‌اند.

با احمد شاملو بیشتر آشنا شویم

احمد شاملو (Ahmad Shamlou)، متخلص به الف. بامداد، یکی از بزرگ‌ترین و تأثیرگذارترین چهره‌های شعر فارسی در دوران معاصر بود. او به تاریخ 21 آذر 1304، در شهر تهران دیده به جهان گشود، و به تاریخ 2 مرداد 1379، در شهر کرج، روی در نقاب خاک کشید.

شاملو بر این باور بود که ساختمان شعر هزارساله‌ی فارسی، نیازمند انقلابی اساسی در دو بُعد زبان و اندیشه است. او از این حیث پیرو راستین نیما یوشیج بود. اگرچه در پاره‌ای از موارد، اختلافات شدیدی با نیما داشت. شهرت شاملو در این زمینه ناشی از سرودن نخستین نمونه‌های شعر بی‌وزن و بی‌قافیه در زبان فارسی است. شاملو این گونه‌ی شعری را، که بعدها به افتخار او، «شعر شاملویی» نام گرفت، از شاعران غربی، خصوصاً از شارل بودلر و آرتور رمبو، اقتباس کرد. با این حال، کار او، چنان‌که اغلب سخن‌شناسان به درستی گفته‌اند، هرگز تقلیدی صرف از کار شاعران غیرفارسی‌زبان نبوده است.

احمد شاملو جز شعر، در زمینه‌های ادبی دیگری نیز فعالیت داشت؛ از جمله در سه عرصه‌ی ترجمه، تحقیق و پژوهش و نقد ادبی. او همچنین مردی فعال در حیطه‌ی سیاست بود و در مبارزه علیه سلطنت پهلوی، به سان اغلب روشنفکران هم‌عصرش، نقشی مهم ایفا نمود.

فصل مهم زندگی شخصی احمد شاملو، آشنایی و ازدواج او با آیدا سرکیسیان بود؛ زنی شگفت‌انگیز که تأثیری غیرقابل انکار بر شعر شاملو، و بیش از آن، بر زندگی شاملو، بر جای نهاد. گفتنی است که شاملو پیش از آشنایی با آیدا، دو ازدواج ناموفق را تجربه کرده بود.

شاملو، به گواه حجم آثار قلمی‌اش، از شاعران و نویسندگانِ پرکار ادبیات فارسی به شمار می‌رود. آنچه در ادامه آمده، گزیده‌ای از کتاب‌شناسیِ اوست:

اشعار:
«هوای تازه»، «باغ آینه»، «لحظه‌ها و همیشه»، «آیدا در آینه»، «آیدا، درخت و خنجر و خاطره»، «ققنوس در باران»، «مرثیه‌های خاک»، «مدایح بی‌صله»، «ابراهیم در آتش»، «دشنه در دیس»، «در آستانه»، «حدیث بی‌قراری هامان».

ترجمه:
«گیل‌گمش»، «دن آرام»، «پابرهنه‌ها»، «مرگ کسب و کار من است»، «عروسی خون»، «درخت سیزدهم».

تحقیق و پژوهش:
«کتاب کوچه»، «حافظ شیراز به روایت احمد شاملو».

افتخارات احمد شاملو

- برنده‌ی جایزه‌ی فروغ فرخزاد
- برنده‌ی جایزه‌ی استیگ داگرمن
- برنده‌ی جایزه‌ی آزادی بیان (از سوی سازمان دیده‌بان حقوق بشر)
و ...

در بخشی از کتاب امید آفتابی من می‌خوانیم

سامان خوب نازنینم

امیدوارم حال تو عزیز من خوب باشد و توانسته باشى با غمى که برایت ایجاد شده است کنار بیایى. این‌ها امورى است که نمى‌توان پیش‌بینى کرد و همیشه باید براى برخورد با آن‌ها آمادگى ذهنى داشت. همه‌ی ما رفتنى هستیم، دیر و زودش را هم کسى نمى‌داند.

مدت‌هاست براى من چیزى ننوشته‌اى. نمى‌دانم بالاخره در مورد ساقى چه تصمیمى گرفته ‌اید، با خودت آورده‌ایش به لندن یا در تهران مانده، و اگر مانده چه‌ طور. در هر صورت باید برایش فکرى بکنم و قرارى بگذارم. تو که نمى‌توانى با چندرغاز خرج تحصیلت مخارج او را هم تحمل کنى.

اگر نزد توست از طرف من او را ببوس و تسلیت بگو و خبر بده تا برایش نامه بنویسم.

از وضع تحصیل خودت هم براى من بنویس.

قرار است آقایى که مى‌خواهد در لندن روزنامه‌یى به فارسى انتشار بدهد براى مذاکره‌ی با من تا اواخر ژانویه به آمریکا بیاید. اگر توانستیم بر سرِ رئوس مطالب با هم توافق کنیم احتمالاً ما هم براى اقامت به انگلستان خواهیم آمد و این ترتیب بسیارى از اشکالات را حل خواهد کرد. در حال حاضر منتظر رسیدن این شخص هستم.

مطلب زیادى ندارم بنویسم جز این‌ که سلام گرم آیدا و مرا به ساقى و هلن برسانى.

حتماً زودتر جواب نامه‌ی مرا بده که هم از نگرانى بیرون بیایم و هم بفهمم وضع مالیت چه ‌طور است.

قربان تو پسر خوبم

امضا