معرفی و دانلود کتاب جنگ خیابانی: گزارشی از قیام مردم عراق پس از جنگ نفت

معرفی کتاب جنگ خیابانی: گزارشی از قیام مردم عراق پس از جنگ نفت

سید نظام مولا هویزه در کتاب جنگ خیابانی از مقاومت مردمی در خیابان‌های جنوب عراق می‌گوید. او در این کتاب، روایتی مستند از قیام مردمی علیه رژیم بعث را بازتاب می‌دهد که بر پایه‌ی مجموعه‌ای مصاحبه‌‌ی میدانی با پناهندگان عراقی شکل گرفته است. این اثر تأثیرگذار که در گروه کتاب‌های تاریخ معاصر و شفاهی خاورمیانه و عراق قرار می‌گیرد، ترکیبی از شعر، روایت‌های مردمی و اسناد تاریخی را ارائه می‌کند.

درباره‌ی کتاب جنگ خیابانی

پس از جنگ خلیج فارس در آغاز دهه‌ی نود میلادی، عراق با خرابی گسترده‌ی تأسیسات نفتی و زیربنایی کشور مواجه شد و نارضایتی عمومی در میان اقشار مختلف جامعه به‌ویژه شیعیان شکل گرفت. این نارضایتی‌ها اعتراضاتی خودجوش و مردمی را ایجاد کرد تا اینکه سرانجام در شعبان 1411 هجری قمری مصادف با مارس 1991، شورشی مردمی به نام «انتفاضه شعبانیه» سراسر عراق را فرا گرفت. این قیام که از جنوب عراق، از جمله بصره، آغاز شد، با درگیری‌های مسلحانه میان مردم و نیروهای رژیم بعث همراه گشت. ظرف دو هفته، نیروهای مردمی بخش زیادی از استان‌ها را تصرف کردند. اما با سرکوب رژیم صدام، هزاران نفر کشته یا آواره و شمار زیادی از روحانیون و فعالان سیاسی زندانی یا اعدام شدند. در نهایت، این قیام مردمی با شکست مواجه شد و بسیاری از معترضان به اردوگاه‌های پناهندگی یا به کشورهای همسایه، از جمله ایران، گریختند. سید نظام مولا هویزه در کتاب جنگ خیابانی این جنبش مردمی را از نگاه شاهدان و فعالان قیام بازگو می‌کند.

نویسنده‌، کتاب جنگ خیابانی را براساس مصاحبه‌هایی نگاشته که با پناهندگان عراقی، به ویژه، مردم جنوب عراق انجام داده است. وی در این کتاب هر بخش را با ابیاتی از جواد جمیل شاعر مبارز عراقی آغاز کرده، سپس مشاهدات شاهدان عینی را شرح می‌دهد. علاوه‌بر این، مولا هویزه اسناد و داده‌های آماری مرتبط با این جنبش را منتشر کرده که این کتاب را به یک سند تاریخی معتبر تبدیل می‌کند.

سید نظام مولا هویزه در کتاب جنگ خیابانی مقاومت مردم شمال عراق را بازتاب نداده است. این سبب شده تا از طرفی محتوای کتاب صورت متمرکز داشته باشد و از طرف دیگر از گستردگی و جامعیت آن بکاهد. با این اوصاف، باید گفت اثر حاضر کتابی فشرده و مختصر است که در آن بیشتر به روایت‌های بومی و مردمی جنوب عراق تکیه شده است. این خود یکی از وجوه تمایز این اثر از دیگر کتاب‌هایی است که به این موضوع پرداخته‌اند. این کتاب توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است.

کتاب جنگ خیابانی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای کسانی که به مطالعه در زمینه‌ی تاریخ معاصر عراق یا جنبش‌ها و قیام‌های مردمی پس از جنگ علاقه‌مند هستند، مناسب خواهد بود.

در بخشی از کتاب جنگ خیابانی: گزارشی از قیام مردم عراق پس از جنگ نفت می‌خوانیم

من در شهر حلّه سروان ارتش بودم و در نخستین روزهای قیام به همراه نیروهای تحت امرم، که همه نیروهای ورزیدۀ کماندو بودند، در تاریخ 1991/2/14 میلادی، خودمان را به مجاهدین تسلیم کردیم و به مردم پیوستیم. مجاهدین با کمک ما توانستند بر همۀ مراکز بعثی‌ها مسلط شوند. حلّه چهار روز در دست نیروهای انقلابی بود. ما در این مدت توانستیم حدود پانصد نفر از نیروهای بعثی را دستگیر و به نجف اعزام کنیم.
همان‌طور که گفتیم یکی از ویژگی‌های قیام اسلامی ملت عراق گستردگی آن در میان اقشار و اصناف مختلف مردم است. از ابوصلاح، که کاسب است و مغازه‌اش در بازار بزرگ نجف قرار دارد، دربارۀ ابعاد حضور مردم در قیام پرسیدیم.
روحیۀ حماسی و تمایل به قیام از مدتی پیش در میان اقشار مختلف مردم به‌روشنی دیده می‌شد. من خودم چند روز پیش از آغاز قیام عده‌ای از نوجوانان را دیدم که عکس صدام را پایین کشیدند و آن را آتش زدند و این نخستین شراره‌های یک قیام مردمی بود. پس از آغاز قیام هم نوجوانان و جوانان با رشادت زیادی در صحنۀ حوادث حضور داشتند. حتی زن‌های زیادی را در شهر نجف مشاهده می‌کردی که در زیر عباهای زنانه‌شان تفنگ حمل می‌کردند و بدون آنکه بعثی‌ها متوجه شوند به یاری مجاهدین می‌شتافتند و به آن‌ها اسلحه و مهمّات می‌رساندند.
ابوورقه خاطرۀ دیگری از حضور حماسی زنان برایمان تعریف کرد.
من دختری را می‌شناختم که وقتی می‌خواستند برادرش را اعدام کنند با شجاعت رو در روی هشام صباح الفخری ایستاد و در حالی که خشم از چشمانش شراره می‌کشید، با صدای بلند بر علیه صدام و حکومت بعث شعار داد.
عکس‌العمل هشام صباح الفخری چه بود؟
خیلی عصبانی شد، طوری که رنگش پرید و بدنش به رعشه افتاد، آن وقت با قساوت و بی‌رحمی تمام تپانچه‌اش را بیرون کشید و پیشانی دخترک را هدف یک گلوله قرار داد. صحنۀ وحشتناکی بود. دخترک با مغز پریشان‌شده روی زمین افتاد و جویبار کوچکی از پیشانی‌اش جاری شد. لحظه‌ای بعد وقتی که مأموران می‌خواستند جسد او را بردارند در دستان او نارنجکی یافتند که دخترک فرصت استفاده از آن را نیافته بود.

فهرست مطالب کتاب

به جای مقدمه
آغاز قیام
نگاهی کوتاه به اوضاع قیام اسلامی در شهرهای کربلا و العماره
طوفان سرخ
حکومت جاسوس‌ها
مهاجرت
اسناد