معرفی و دانلود کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی

معرفی کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی

بررسی تحولات مارکسیسم در جهان غرب، همچنین لزوم انتقاد از پایه‌ها و مبانی نظریه‌های ساختارگرایی و پساساختارگرایی اهدافی بوده‌اند که پری اندرسون را به نگارش کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی واداشته‌اند. در این کتاب تاریخی، فلسفی، جامعه‌شناختی و سیاسی با تناقضات مارکسیسم آشنا می‌شوید. در عین حال، بحران‌هایی را که تاکنون از سر گذرانده، مورد تحلیل قرار می‌دهید. ظهور ماتریالیسم تاریخی و گسترش آن از موضوعات اصلی این کتاب محسوب می‌شود.

درباره‌ی کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی

پری اندرسون (Perry Anderson) در دهه‌‌ی 1970 در باب مشخصه‌های مارکسیسم کتابی نوشت با عنوان «ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی» که همچنان با گذشت پنج دهه از زمان انتشار آن، به‌عنوان یکی از منابع اصلی برای شناخت مبانی مکتب مارکسیسم به شمار می‌رود. نویسنده در بخش‌هایی از این کتاب پیش‌بینی‌هایی را در مورد آینده‌ی مارکسیست‌ها ارائه داده بود که برخی از آن‌ها محقق شده‌‌اند اما برخی دیگر با گذر زمان، مهر باطل خورده‌اند. اثری که اکنون پیش رو دارید، کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی (In the tracks of historical materialism) بازهم به همان نکاتی اشاره دارد که در کتاب قبلی بیان شده بودند و تجدیدنظرهای مؤلف را در باب برخی از مطالب و پیش‌بینی‌های مطرح‌شده در اثر نخست وی، دربرمی‌گیرد. اگرچه به‌راحتی نمی‌توان ادعا کرد کتاب دوم دنباله‌ای برای کتاب اول محسوب می‌شود اما این را هم نمی‌توان انکار کرد که به لحاظ موضوعی و روش‌شناختی شباهت‌های بسیاری میان آن‌ها دیده می‌شود.

از زمان چاپ کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی، نظریه‌های تازه‌ای برای بررسی پدیده‌های فلسفی، سیاسی، جامعه‌شناختی و تاریخی وارد میدان شده‌اند. از میان آن‌ها می‌توان به نظریه‌های ساختارگرایانه و پساساختارگرایانه اشاره کرد. مبانی فکری این نظریه‌ها گاه در تقابل با مارکسیسم قرار می‌گیرند. یکی از اهداف پری اندرسون برای نگارش اثر حاضر این بوده که مارکسیسم را با توجه به رقبای تازه‌نفس خود، یعنی ساختارگرایی و پساساختارگرای، مورد تحلیل قرار دهد و مطالب کتاب پیشین خود را مجدداً ارزیابی کند. کتاب حاضر، اثری است فشرده، هوشمندانه و تا حد زیادی قابل‌درک برای طیف متنوعی از مخاطبان.

اثر پیشِ رو سه فصل و یک مؤخره را شامل می‌شود. نویسنده در فصل اول، دیدگاه‌های خود را درباره‌ی مارکسیسم غربی مطرح می‌کند؛ کاری که دقیقاً در کتاب ملاحظاتی درباره‌ی مارکسیسم غربی نیز انجام داده بود. این بار هم با ظرافت‌های خاص خود، دلایلی را بازگو می‌کند که موجب جداافتادگی مارکسیسم و گسستگی آن از پیوندهایی شد که می‌توانستند موجب اتصال این مکتب فکری به جنبش‌های مردمی سوسیالیست‌ها شوند. در حقیقت مؤلف نشان می‌دهد کدام دلایل تاریخی موجب جدایی میان ابعاد عملی و نظری مارکسیسم شدند. اندرسون در این بخش از کتاب، به‌دقت روابط فرعی مارکسیسم را با فرهنگ بورژوایی و بدبینی نهفته‌ی این مکتب مورد واکاوی قرار داده و نشان می‌دهد که چطور از برآوردن اهداف اولیه‌ی خود شانه خالی کرده و از مسیر اصلی‌اش منحرف شده است.

در این فصل، پری اندرسون به برخی از مهم‌ترین آثاری اشاره کرده که در طول دهه‌ی 1960، درون سنت مارکسیسم نوشته شده‌ و از دامان آن سر برآورده بودند. همچنین سیر پیدایش فرهنگ مارکسیستی را در کشورهایی همچون انگلستان و ایالات متحده بررسی کرده است. در فصل دوم کتاب به جریان‌های ضدکمونیستی در اروپای غربی اشاره شده و جنبه‌های سیاسی و فرهنگی آن‌ها مورد توجه قرار گرفته‌اند. پری اندرسون در فصول دوم و سوم کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی، در کسوت یک نظریه‌پرداز خبره ظاهر شده و نحوه‌ی رویارویی مارکسیسم را با ساختارگرایی شرح می‌دهد. البته در همین بخش‌ها، انتقاداتی را نیز به بدنه‌ی نظریه‌های ساختارگرایی و پساساختارگرایی وارد می‌کند. اندرسون برای تحلیل روش ساختارگرایان و نقد روش‌های تحلیلی ایشان، به سراغ مبانی فکری فردینان دو سوسور می‌رود و آن‌ها را هدف انتقادات منطقی خود قرار می‌دهد. تأکید افراطی بر زبان، واژگونی ساختارها و تحلیل بردن حقایق، گوشه‌ای از ایرادات روش ساختارگرایی سوسور هستند که از سوی اندرسون مطرح شده و واکاوی می‌شوند.

فصل سوم این اثر، دربردارنده‌ی اطلاعاتی است که پیرامون سرنوشت سیاسی جنبش‌های کمونیستی در سراسر جهان مطرح شده‌اند. دوران جنگ سرد و سال‌های حضور خروشچف و مائو در صحنه‌ی سیاست، بستر زمانی مباحث این فصل برشمرده می‌شوند. در بخش مؤخره، ارزیابی نویسنده از ارتباط میان مارکسیسم و سوسیالیسم بیان شده است. تناقض‌های ادعاهای شناختی مارکسیسم در برابر جنبه‌های اخلاقی و آرمان‌شهری احیاشده در سوسیالیسم، موضوعات اصلی این بخش را تشکیل می‌دهند. اندیشه‌های فمینیست‌ها، سخنگویان جنبش ضداتمی، نابسندگی‌های مارکسیست‌ها در قبال حقوق زنان و... برخی دیگر از موضوعات محوری این بخش محسوب می‌شوند. در پایان، اندرسون با جانب‌داری از ماتریالیسم تاریخی، ادعا می‌کند که این جریان فکری با نژادهای گوناگون رفتاری عادلانه دارد. همچنین به سوسیالیست‌ها و سرمایه‌داران به یک اندازه توجه می‌کند.

چیستی ساختار و سوژه، نقش طبیعت و تاریخ در مکتب ساختارگرایی، دوران بحرانی مارکسیسم در سال 1931، تزهایی درباره‌ی اوضاع کنونی مارکسیسم، دوران بحرانی مارکسیسم در سال 1978 و... مباحثی هستند که در بخش‌های مختلف این اثر بیان شده‌اند و مطالعه‌ی آن‌ها اطلاعات سودمندی را در زمینه‌ی تحولات تاریخی مارکسیسم در اختیارتان قرار می‌دهد. همان‌طور که می‌دانید، مارکسیسم و مارکسیست‌ها نقش مهمی در رخدادهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در سده‌ی اخیر داشته‌اند. بنابراین نمی‌توان از جامعه‌شناسی تاریخی یا بزرگ‌ترین وقایع سیاسی جهان سخن به میان آورد اما ردپای مارکسیسم را نادیده گرفت. مطالعه‌ی کتاب پیش‌رو در شناسایی و تحلیل نقش و جایگاه مارکسیسم در رویدادهای جهانی یاری‌گر شما خواهد بود. علیرضا خزائی برگردان این کتاب را به انجام رسانده و نشر چشمه نیز عهده‌دار چاپ و نشر آن بوده است.

کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان کتاب‌های تاریخی، فلسفی، جامعه‌شناختی و مخاطبانی که قصد دارند ابعاد گوناگون مارکسیسم را مورد تحلیل قرار دهند، همگی می‌توانند از کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی بهره‌ی فراوانی ببرند. دانشجویان و پژوهشگرانی هم که لازم است اطلاعات خود را در مورد مبانی مارکسیسم و دگرگونی‌های تاریخی آن ارتقا دهند، از مطالعه‌ی این اثر غافل نشوند.

در بخشی از کتاب در مسیر ماتریالیسم تاریخی می‌خوانیم

بدون شک گرایش‌های نظریِ نزدیک به جنبش دانشجویی دهه‌ی شصت کار خود را با این تلاش آغاز کردند که جایگزینی انقلابی برای طبقه‌ی کارگری خاموش، یا دست‌کم «اکونومیست»، بیابند. اما دقیقاً آن تحولات فکری‌ای که باعث ظهور پسامارکسیسم و جانشینان آن شد به‌واقع زمانی پس از 1968 رخ داد که کشورهای سرمایه‌داری پیشرفته به‌تازگی خیزشی جدید در ستیزه‌جویی طبقه‌ی کارگر را تجربه کرده بودند. لین چون می‌نویسد که در سال‌های پس از 1968، «موج تازه‌ای از مبارزه‌ی طبقه‌ی کارگر و سیاست سوسیالیستی در سرزمین‌های اصلی جهان سرمایه‌داری پیش‌رَوی‌اش را آغاز کرد.» اعتصابات «کارگران صنایع سنگین» در ایتالیا (و پیش‌رَوی انتخاباتی مداومِ حزب کمونیست ایتالیا)، ستیزه‌جویی کارگران در بریتانیا و اوجِ جنبش کارگری در ژاپن تنها صرفاً برخی از مصادیق چشم‌گیر این موضوع بودند.

انقلاب پرتغال (1975 1974) پاسخی بود به این پرسش که آیا انقلابی سوسیالیستی در اروپای غربی پساجنگ امکان‌پذیر است یا خیر. در بریتانیا، فارغ از این‌که چه حزبی قدرت را به دست داشت، «اشغال کارخانه‌ها و دیگر شکل‌ها» ی مبارزات کارگران به میزانی رسید که از دهه‌ی 1920 به بعد در کشور بی‌سابقه بود، وقایعی همچون اعتصاب معدنچیان در 1972 و 1974 و مواردی از این‌دست. لین چون اشاره می‌کند که این مقطع همچنین زمانی بود که نظریه‌ی مارکسیستی احیا شده بود و روشنفکران سوسیالیست برخلاف دهه‌های پیش در دانشگاه منزوی نبودند.

فهرست مطالب کتاب

در مسیر ماتریالیسم تاریخی
مقدمه ی مترجم
پیش‌ گفتار
مقدمه
آن چه پیش‌بینی و آن چه محقق شد
ساختار و سوژه
طبیعت و تاریخ
مؤخره
پیوست‌ها
بحران مارکسیسم (1931)
ده تز درباره‌ ی مارکسیسم امروز (1950)
بحران مارکسیسم (1978)
آخرین مصاحبه با پولانزاس: پاسخ دیریاب (1979)
گاه شمار چپ نو و جانشینان آن، یا…: امروزه باید چه کسی را ازمُدافتاده دانست؟
یادداشت‌ها
آن‌چه پیش‌بینی و آن‌چه محقق شد
ساختار و سوژه
طبیعت و تاریخ
مؤخره
گاه‌شمار چپ نو و جانشینان آن، یا: امروزه باید چه کسی را از مُدافتاده دانست؟
نمایه