معرفی و دانلود کتاب غرب چگونه حاکم شد؟: خاستگاه‌های ژئوپولیتیک سرمایه‌داری

معرفی کتاب غرب چگونه حاکم شد؟: خاستگاه‌های ژئوپولیتیک سرمایه‌داری

الکساندر آنیه واس و کرم نیشانجی اوغلو، دو محقق برجسته‌ی حوزه‌های سیاست و اقتصاد، در کتاب غرب چگونه حاکم شد؟ کوشیده‌اند تا با بررسی داده‌های قابل استنادِ تاریخی، شرحی مجاب‌کننده و همه‌فهم در باب روند ظهور و فراگیریِ نظام سرمایه‌داری در جهانِ غرب، ارائه دهند. گفتنی است که اثر پیش رو، در سال 2017 برنده‌ی جایزه‌ی بهترین کتاب در زمینه‌ی جامعه‌شناسی سیاسی بین‌المللی شده است.

درباره کتاب غرب چگونه حاکم شد؟

سرمایه‌داری، مثل هر پدیده‌ی اجتماعی دیگر، تاریخی درازآهنگ و مفصل را در پسِ خود دارد. بررسی و واکاوی این تاریخ، دلمشغولیِ فکریِ بسیاری از برجسته‌ترین متفکران جهان در طول سده‌های اخیر بوده است. بزرگ‌ترینِ این متفکران، بی‌گمان کارل مارکس است؛ فیلسوف شهیر آلمانی، که هدفِ تمام پروژه‌ی فکری خود را ارائه‌ی شرحی جامع و دقیق از روند ظهورِ نظام سرمایه‌داری، تلقی می‌کرد. فهم تحولات نظام سرمایه‌داری، به زعم مارکس و هم‌فکران او، از این رو اهمیت دارد که به درک و دریافتِ ما در باب عمده‌ی تحولات تاریخ معاصر، نه فقط در اروپا که خاستگاه سرمایه‌داری‌ست، بلکه در تمام جهان، روشنی می‌بخشد.

کتاب غرب چگونه حاکم شد؟ (How the West Came to Rule) از جهاتی در ادامه‌ی سنت نقد و تاریخ‌نگاریِ مارکسیستی به رشته‌ی تحریر درآمده است. مؤلفان این اثرِ پژوهشی، کوشیده‌اند با بررسی تحولات تاریخیِ مهم و دوران‌ساز در طول سه سده‌ی گذشته، روایتی دقیق، کامل، و تا حد امکان مجاب‌کننده از روند تولد، تطور و جهان‌گیریِ نظامِ سرمایه‌داریِ غربی به دست دهند.

دغدغه‌ی اصلی نویسندگان کتاب غرب چگونه حاکم شد؟، خط بطلان کشیدن بر نظریات رایج در باب خاستگاه‌های نظام سرمایه‌داری بوده است. به گمان الکساندر آنیه واس و کرم نیشانجی اوغلو، نظریاتی که تاکنون در باب توضیحِ خاستگاه‌های کاپیتالیسم ارائه شده‌اند، جملگی در بی‌توجهی به مناسبات ژئوپولیتیک اشتراک داشته‌اند. از همین روست که ایشان عنوان فرعی اثر خود را «خاستگاه‌های ژئوپولیتیک سرمایه‌داری» گذاشته‌اند. چه، بر این باورند که بی‌فهم آن دسته از تحولاتی که ریشه در مسائل ژئوپولیتیک داشته‌اند، به تفسیری درست و دقیق در باب خاستگاه‌های نظام سرمایه‌داری دست نخواهیم یافت.

تز اصلی کتاب غرب چگونه حاکم شد؟ این است که ظهور نظام سرمایه‌داری، تنها معلولِ تحولاتِ تاریخی در درون مرزهای قاره‌ی اروپا نبوده؛ بلکه به مجموعه‌ای گسترده‌تر از فرازوفرودهای تاریخی بستگی داشته، که بسیاری‌شان در نقاط دیگر جهان، از جمله آسیا و آفریقا، رخ داده‌اند. این تز، چنان‌که از توضیحاتمان در سطور پیشین برمی‌آید، در نوع خود بدیع و هنجارشکن تلقی می‌شود.

کتاب غرب چگونه حاکم شد؟ توسط علیرضا خزایی به زبان فارسی ترجمه شده، و از سوی نشر چشمه در اختیار مخاطبین علاقه‌مند قرار گرفته است.

جوایز و افتخارات کتاب غرب چگونه حاکم شد؟

• برنده‌ی جایزه‌ی بهترین کتاب در زمینه‌ی جامعه‌شناسی سیاسی بین‌المللی (در سال 2017)
• برنده‌ی جایزه‌ی بهترین کتاب در زمینه‌ی اقتصاد سیاسی (در سال 2016)

نکوداشت‌های کتاب غرب چگونه حاکم شد؟

• مطالعه‌ی کتاب غرب چگونه حاکم شد؟ قویاً توصیه می‌شود. الکساندر آنیه واس و کرم نیشانجی اوغلو در زمینه‌ی توضیحِ چراییِ استیلای نظام سرمایه‌داریِ غربی بر جهان، با توسل به بینش‌هایی تاریخی و نظری، بسیار موفق عمل کرده‌اند. (Choice)

• بازاندیشی‌ای بنیادین و جالب توجه در باب ریشه‌های نظام سرمایه‌داری. (Amazon)

• شرحی عالی و درخشان درباره‌ی خاستگاه‌های تاریخی سرمایه‌داری. (Barnes & Noble)

کتاب غرب چگونه حاکم شد مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به حوزه‌ی تاریخ و دوست‌داران مباحثِ مرتبط با حیطه‌ی اقتصاد سیاسی، دو گروه از مخاطبین اصلی کتاب غرب چگونه حاکم شد؟ به شمار می‌روند.

با نویسندگان کتاب غرب چگونه حاکم شد بیشتر آشنا شویم

الکساندر آنیه واس (Alexander Anievas) محقق و نویسنده‌ی حوزه‌ی سیاست و تاریخ است. او هم‌اینک در دانشگاه کمبریج به تدریس اشتغال دارد. از میان آثار وی می‌توان به عناوینی چون «غرب چگونه حاکم شد؟» و «سرمایه، دولت و جنگ» اشاره کرد.

کرم نیشانجی اوغلو (Kerem Nisancioglu) استاد دانشگاه لندن و مدرس روابط بین‌الملل است. آثار او، عمدتاً پژوهش‌هایی تاریخی در زمینه‌ی تحول و تطور نظام سرمایه‌داری در کشورهای اروپایی‌اند.

در بخشی از کتاب غرب چگونه حاکم شد؟: خاستگاه‌های ژئوپولیتیک سرمایه‌داری می‌خوانیم

اغلب طاعون سیاه را یک عامل دستدادی مهم در تبیین بحران مهلک شیوه‌ی تولید فئودالی در اروپا و نیز چرخشی اساسی در توازن نیروهای طبقاتی ذکر می‌کنند که سرانجام به ظهور مناسبات اجتماعی سرمایه‌داری انجامید. برخی دانش‌پژوهان تا آن‌جا پیش رفته‌اند که طاعون سیاه را علت اصلی توسعه‌ی سرمایه‌داری در اروپای غربی ذکر کرده‌اند. تاریخ‌دانان فارغ از این‌که دقیقاً بر اهمیت طاعون سیاه چه تأکیدی گذاشته باشند به‌ صورت عمومی پذیرفته‌اند که «شوک همه‌گیر حاصل از طاعون سیاه» منجر به تشدید دوچندان بحران ازپیش‌موجود در شیوه‌ی تولید فئودالی شد و از «نقطه‌ی عطفی در گذار به سرمایه‌داری» خبر می‌داد. بحران سده‌های میانه‌ی متأخر با به راه انداختن فرایندهای دولت‌سازی در سراسر اروپای غربی و درعین‌حال، ایجاد محرک برای شهری‌ شدن و تجاری ‌شدن، «می‌توان گفت تعیین‌کننده‌ترین گام را در مسیر طولانیِ [اروپای] قاره به سرمایه‌داری و هژمونی جهانی مشخص کرده است.» بااین‌حال، اگر از اساس امکانی هم برای ورود این عامل پیشامدگونه به نظریه‌پردازی در باب فرایند انحلال و بازسازی نظام‌مند وجود داشته باشد، به‌ندرت چنین امری رخ می‌دهد. و حتی می‌توان پرسید که از اساس چرا باید چنین عاملی را به نظریه‌پردازی وارد کنیم؟ جامعه‌شناسی‌ای تاریخی چگونه می‌تواند به نظریه‌پردازی در باب چنین پدیده‌ای بپردازد؟

علت آن است که طاعون سیاه، هم در خاستگاه و هم اثراتش، پدیده‌ای اجتماعی، یا دقیق‌تر، پدیده‌ای بیناجوامعی بود. نیل دیویدسون می‌نویسد: «اگر مبارزه‌ی ما با… ابعاد غیرانسانی طبیعت را همچون عاملی برون‌زاد در نظر بگیریم» این امر «حاکی از تصوری نسبتاً زیاده‌اجتماعی‌ از هستی انسانی است.» دیویدسون با ارائه‌ی مثال طاعون سیاه بحثش را ادامه می‌دهد، پدیده‌ای که او به‌درستی تذکر می‌دهد که نقشی اساسی در توضیح رابرت برنر از تغییر توازن نیروهای طبقاتی در پایان سده‌ی چهاردهم ایفا می‌کند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
سپاس‌گزاری‌ها
مقدمه
مسئله‌ی اروپامحوری
رویارویی با پروبلماتیک تفاوت اجتماعی تاریخی
سرمایه‌داری چیست؟
علم ژئوپولتیک چیست؟
فصل اول: بحث گذار: نظریه‌ها و نقد
مقدمه
بازبینی «مدل تجاری ‌شدن»: واکاوی مبتنی بر نظام‌جهانی و گذار به سرمایه‌داری
ساختن نظام‌جهانی مدرن: تز والرشتاین
مسئله‌ی اروپامحوری
مسئله‌ی خاص‌بودگی تاریخی
محدودیت‌های فضایی ‌ ‌زمانی مارکسیسم سیاسی
تز برنر: تبیین و نقد
امر ژئوپولتیک در ساختن سرمایه‌داری
برداشت مارکسیسم سیاسی از سرمایه‌داری
پروبلماتیک تفاوت اجتماعی تاریخی: مطالعات پسااستعماری در بررسی سرمایه
اروپامحوریِ تاریخ‌باوری
خشونت انتزاع
خلأ نظریه‌ی پسااستعمارگرایی
جمع‌بندی
فصل دوم: بازاندیشی خاستگاه‌های سرمایه‌داری: نظریه‌ی توسعه‌ی ناموزون و مرکب
مقدمه
نظریه‌ی توسعه‌ی ناموزون و مرکب: شرح و انتقادات
ناموزونی
مرکب‌بودگی
از دریچه‌ی منشوری تاریک؟ توسعه‌ی ناموزون و مرکب ورای نگاه خیره‌ی اروپامحور
تروتسکی فراتر از تروتسکی؟ توسعه‌ی ناموزون و مرکب پیش از سرمایه‌داری
نه پاسخ، که پرسش‌هایی بیش‌تر‌: روش، انتزاع و تاریخمندی در تفکر مارکس
شیوه‌ی تولید در برابر توسعه‌ی ناموزون و مرکب؟ آنتی‌تزی کاذب
جمع‌بندی: تلاش در جهت دست‌یابی به یک «تاریخ‌نگاری بین‌المللی» از سرمایه‌داری
فصل سوم: قرن طولانی سیزدهم: بحران ساختاری، فاجعه‌ی دستدادی
مقدمه
صلح مغولی به‌ مثابه‌ی بُرداری از توسعه‌ی ناموزون و مرکب
شیوه‌ی تولید کوچ‌رو و توسعه‌ی ناموزون و مرکب
تجارت، بازرگانی و توسعه‌ی اجتماعی ‌ اقتصادی ذیل صلح مغولی
و آن‌گاه آخرالزمان: طاعون سیاه و بحران فئودالیسم
مبارزه‌ی طبقاتی وتوازن متغیر نیروهای طبقاتی در اروپا
توسعه‌ی نیروهای مولد
جمع‌بندی
فصل چهارم: رقابت عثمانی هابسبورگ در خلال قرن طولانی شانزدهم
مقدمه
ناموزونی: تصادم بازتولید اجتماعی
مناسبات عثمانی‌ ‌ اروپا
شیوه‌های تولید خراج‌ستان و فئودالی: ترکیب ناموزونی
«تاوان‌های پیشرفته ‌بودن» عثمانی «مزیت‌های عقب‌ماندگی» اروپا
مرکب‌بودگی: صلح عثمانی‌ و تجارت اروپایی
«تازیانه‌ی ضرورت بیرونی» عثمانی
فروپاشی جهان مسیحیت
محاصره‌ی عثمانی و پیدایش آتلانتیک
ضربه‌گیر عثمانی و انباشت بدوی انگلستان
جمع‌بندی: امپراتوری عثمانی به مثابه‌ی بُرداری از توسعه‌ی ناموزون و مرکب
فصل پنجم: سرچشمه‌های آتلانتیکی سرمایه‌داری اروپایی، حکم‌رانی قلمرومحور و خود مدرن
مقدمه
تصور اروپا در آیینه‌ی آتلانتیک: بازاندیشی حکومت قلمرومحور، خود و دیگری
ویران ساختن دیوارهای ایدئولوژیک جهان مسیحیت: از جهان‌رواگرایی مقدس تا سکولار در برساختن خودِ اروپایی و دیگریِ غیراروپایی
مشروع‌سازی استعمارگری: بنیان‌های تاریخی‌جامعه‌شناختی اروپامحوری
جنگ‌های فرهنگی در امریکا
خاستگاه‌های استعماری نظام‌های مدرن دولت‌های قلمرومحور
وجه اسمیتی: گنجینه‌های امریکایی و به‌اصطلاح انباشت بدوی
رفع وجه اسمیتی: گذر از اسمیت به مارکس از رهگذر «امر بین‌المللی»
فرایند انباشت بدوی اصلی: از بازتولید «ساده» به بازتولید «گسترده»
توسعه‌ی ناموزون و مرکبِ برده‌داری در کشتزارها
ناموزونی جامعه‌شناختی آتلانتیک
مرکب‌بودگی جامعه‌شناختی در نظام کشتزارها
برده‌داری دنیای نو و ظهور سرمایه‌داری صنعتی
مداخلات در سپهر گردش
مداخلات در سپهر تولید
جمع‌بندی: مستعمرات، تاجران و گذار به سرمایه‌داری
فصل ششم: انقلاب‌های «کلاسیک» بورژوایی در تاریخ توسعه‌ی ناموزون و مرکب
مقدمه
مفهوم انقلاب بورژوایی
بازمفهوم‌پردازی انقلاب‌های بورژوایی: رویکردی پیامدباور
بازسازی پیامدباوری از رهگذر نظریه‌ی توسعه‌ی ناموزون و مرکب
خاستگاه‌های سرمایه‌داری و انقلاب بورژوایی در فروبومان
ظهور سرمایه‌داری هلندی: چشم‌اندازی بین‌المللی
شکل‌گیری شورش هلند
انقلاب انگلستان در تاریخ توسعه‌ی ناموزون و مرکب
بازکشف انقلاب انگلستان
نیروهای اجتماعی در تکوین انقلاب بریتانیا
سال 1789 در تاریخ توسعه‌ی ناموزون و مرکب
ویژگی‌های انقلاب فرانسه؟
سرمایه‌داری و دولت مطلقه در فرانسه
خاستگاه‌های انقلاب سرمایه‌داری در فرانسه
پیامدهای سرمایه‌دارانه‌ی انقلاب فرانسه
جمع‌بندی
فصل هفتم: مواجهات مرکب: استعمار هلند در جنوب شرق آسیا و تضادهای «کار آزاد»
مقدمه
ویژگی‌ها و محدودیت‌های سرمایه‌داری هلند
نوآوری‌های نهادی هلند
محدودیت‌های سرمایه‌داری «داخلی» هلند
ناموزونی و مرکب‌بودگی در کرانه‌های پیشااستعماری اقیانوس هند
نظام بیناجوامع اقیانوس هند
جنوب‌شرقی آسیا ورای نگاه خیره‌ی اروپامحوری
مواجهه‌ی هلند: خط‌مشی مبتنی بر مرکب‌بودگی
ویژگی‌ها و «موفقیت» راهبردهای ادغام و سلطه‌ی هلند در جنوب شرق آسیا
جزایر ملوک
جزایر باندا
منسوجات هندی
جمع‌بندی
فصل هشتم: خاستگاه‌های واگرایی عظیم در خلال تاریخ درازمدت: بازاندیشی «برآمدن غرب»
مقدمه
بازاندیشی «برآمدن غرب»: دستاوردها و تنگناها در چالش تجدیدنظرطلبی
نقاط توافق: «عقب‌ماندگی» اروپا و نقش مستعمرات
با تأخیر و با چاشنی شانس: پیشامد‌ها، تز همگنی اوراسیا و واگرایی عظیم
ساختار و دستداد در «برآمدن غرب»
مدل رقابت ژئوپولتیک و محدودیت‌های آن
فئودالیسم، تاجران و نظام دولت‌های اروپایی در گذار به سرمایه‌داری
ترکیب ناموزونی: برهم‌کنش شمال جنوب در «برآمدن غرب»
بزنگاه «پیشی گرفتن»: مستعمره‌سازی هند از سوی بریتانیا
اهمیت مستعمره‌سازی هند در «برآمدن غرب»
امپراتوری گورکانی و شیوه‌ی تولید خراج‌ستانی
نظام عایدات امپراتوری و زوال کشاورزی در امپراتوری گورکانی
تجارت اروپایی و فتوحات استعماری: به سوی سال 1757
جمع‌بندی
جمع‌بندی
یادداشت‌ها
نمایه