معرفی و دانلود کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید: بنیان گذار تفسیرگرایی آمریکایی

معرفی کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید: بنیان گذار تفسیرگرایی آمریکایی

ح.ا. تنهایی در کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید، سیستم فکری هربرت مید را از جنبه‌های هستی‌شناسی، روش‌شناسی، ایستایی‌شناسی و پویایی‌شناسی بررسی می‌کند و نظریات و مدل‌های جامعه‌شناسانه‌ی او را توضیح می‌دهد. او در این کتاب کوشیده ایده‌های این جامعه‌شناس مهم و بنیان‌گذار مکتب تفسیرگرایی آمریکایی را تبارشناسی کند و نگاه او به هستی، انسان و جامعه را تشریح نماید.

درباره‌ی کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید

جورج هربرت مید (George Herbert Mead)، جامعه‌شناس، روان‌شناس اجتماعی و فیلسوف آمریکایی، از وابستگان حلقه‌ی شیکاگو و از پیشگامان مکتب تفسیرگرایی آمریکایی و کنش متقابل نمادین بود. مید در جوانی با ویلیام جیمز، از چهره‌های برجسته‌ی مکتب پراگماتیسم آشنا شد و تحت‌تأثیر او قرار گرفت. همین باعث شد تا او بعدها فلسفه‌ی پراگمتیسم را به حوزه‌های جامعه‌شناسی بکشاند و بسط دهد. او از برجسته‌ترین نظریه‌پردازان پارادایم تفسیری و یکی از نقاط عطف آن بود و از اندیشه‌های بزرگانی چون مارکس، وبر، داروین و زیمل بهره برده بود. کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید نوشته‌ی ح.ا. تنهایی تلاش می‌کند نظام فکری و تئوریک جرج هربرت مید را تشریح کند و نشان بدهد که از چه منابعی ریشه گرفته‌اند. تنهایی کوشیده این دستگاه پیچیده را از چهار منظر هستی‌شناسی، روش‌شناسی، ایستایی‌شناسی و پویایی‌شناسی بنگرد و ارکان آن را توضیح دهد.

ح.ا. تنهایی در مقدمه‌ی کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید به وجه تمایز تفسیرگرایی آمریکایی با دیگر انواع آن اشاره می‌کند و اظهار می‌دارد در این مدل، کنش‌های اجتماعی، نمادی و پیوسته نقشی کاربردی و تعیین‌کننده دارند. هربرت مید به‌عنوان یک آمریکاییِ متأثر از تجربیات جامعه‌ی لیبرال آمریکا که آزادی و فردگرایی را ستایش می‌کرد، سعی کرد این مفاهیم را وارد نظام تفسیرگرایی و پراگمتیسم خود کند. او دائماً بر خود، ذهن، آگاهی فردی، منِ اجتماعی و جامعه تأکید داشت و معتقد بود کنش‌های متقابلِ بین افراد است که ساختار جامعه را شکل می‌دهد. تنهایی در کتاب خود به این مسأله اشاره دارد که مید در دوران گذار مدرنیته زندگی و کار می‌کرد، بنابراین برای درک افکار او باید به ریشه و تبار نظریات او دقت داشت. با این تفاسیر او در بخش اول این کتاب به تبارشناسی ایده‌های مید دست می‌زند و سعی می‌کند توضیح دهید که دستگاه فکری او بر چه اساسی شکل ‌گرفته و چه مبنایی داشته است. تنهایی از چهار عنصر مهم نام می‌برد: نظریه‌ی داروین یعنی تئوری تحول گونه‌ها، تجربه‌گرایی آزمایشگاهی، سنت آلمانی و پراگمتیسم. در واقع تلاقی این چهار ایده بوده که به هربرت مید کمک کرده افکارش را بسط دهد.

ح.ا. تنهایی در فصل دیگری از کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید، مهم‌ترین و معروف‌ترین ایده‌ی این نظریه‌پرداز یعنی، «دستگاه خود» را تشریح می‌کند و عناصر آن را به تفکیک توضیح می‌دهد. همین‌طور از نقش اجتماعی و سازوکار آن در شکل‌گیری خود می‌گوید و مفاهیم نقش‌بازی و نقش‌گیری را مرور می‌کند. پس‌ از آن نظریات مید را با دورکیم و بلومر مقایسه می‌کند و توضیح می‌دهد که او با این دو جامعه‌شناس چقدر قرابت داشته و چطور از یکدیگر الهام گرفته‌اند. در پایان نیز به تأثیرات این فیلسوف و نظریه‌پرداز بر جامعه‌شناسی اشاره می‌کند.

کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید، جلد سوم از مجموعه‌ی دستگاه نظری ح.ا. تنهایی است. این اثر را انتشارات اندیشه احسان منتشر کرده است.

درباره‌ی مجموعه‌ کتاب‌های دستگاه نظری

دستگاه‌ نظری، مجموعه‌ای چند جلدی از ح.ا. تنهایی است که می‌کوشد نظام فکری و نظری جامعه‌شناسان مطرح دنیا را شرح دهد. این کتاب‌ها تئوری‌های مهم هرکدام از این اندیشمندان را توضیح می‌دهند و تلاش می‌کنند ایده‌های آن‌ها را از چهار منظر هستی‌شناسی، روش‌شناسی، ایستایی‌شناسی و پویایی‌شناسی تحلیل کنند. دستگاه نظری «مارکس»، «وبر»، «بلومر»، «گورویچ»، «استراوس»، «مید» و «تفسیری پراگمتیستی» از کتاب‌های این مجموعه هستند که تاکنون به انتشار رسیده‌اند.

کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب به علاقه‌مندان به جامعه‌شناسی و پژوهشگران این حوزه توصیه می‌شود.

با ح.ا. تنهایی بیشتر آشنا شویم

حسین ابوالحسن تنهایی، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه، در سال 1330 در اصفهان به دنیا آمد. او در دانشگاه اصفهان در رشته‌ی روان‌شناسی و فلسفه تحصیل کرد. پس از فارغ‌التحصیلی به آمریکا رفت و مدرک دکتری را از دانشگاه سن دیگو در رشته‌ی جامعه‌شناسی و انسان‌شناسی گرفت. او از شاگردان دکتر هربرت بلومر، جامعه‌شناس مطرح آمریکایی و چهره‌ی شاخص مکتب کنش متقابل بود. تنهایی در اوایل دهه‌ی 1360 به کشور بازگشت و به تدریس پرداخت. او از اعضای هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی بود و سال‌ها به‌عنوان مدیر گروه و رئیس دانشکده فعالیت کرد. ح.ا. تنهایی در طول چهل سال فعالیت حرفه‌ای و دانشگاهی‌اش کتاب‌های متعددی نوشته که از میان آن‌ها می‌توان به «بلومر جامعه‌شناسی نامتعارف»، مجموعه‌ی سیزده‌جلدی «تخیّل جامعه‌شناختی در بستر تاریخ» و «نظریه‌های جامعه‌شناسی» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب دستگاه نظری جرج هربرت مید: بنیان گذار تفسیرگرایی آمریکایی می‌خوانیم

جامعه متشکل از مردمی‌ با ذهن‌های متلازم و هم‌فراخوان با جامعه است که در فرایندی دیالکتیکی به گونه‌ای از هویت جمعی یا خود اجتماعی می‌رسند. این اصطلاح به‌‌طور سنتی برای بیان وجود چیزی و یا نوع خاصی از حیات در مورد موجودات نیز با تسامح به ‌کار می‌رود. مثلاً اشیای پیرامون ما تنها به صرف اینکه وجود دارند به آن‌ها هویتی نسبت می‌دهیم که از دیگر اشیاء متمایزشان می‌سازد. به ‌موجودات زنده نیز از آن روی چنین واژه‌ای اطلاق می‌کنیم که دارای مجموعه‌ای پویا و حیاتی می‌باشند. ولی آنچه که مید از مفهوم خود در نظر دارد با مفهوم فوق از هویت، که با تسامح خود هم‌ خوانده می‌شود، اساساً متفاوت است.

به ‌اعتقاد وی خود زمانی وجود دارد که نه‌تنها شئ مورد نظر دارای چنین هویت یا گوهری باشد، بلکه بتواند این گوهر تجربی را در برابر خویش قرار داده و با خودِ خویش هم‌کنشی کند. پس هر موجود آدمی، تنها زمانی دارای خود است که بتواند از خودِ خویش موضوع یا مخاطبی بسازد، آن را در برابر خود قرار داده و بر اساس این رویارویی با خویشتن به هم‌کنشی با خویشتن بپردازد. بدین ترتیب خود، حکایت‌گرِ توانمندی روانی و فعالیت ذهنی انسان است که ریشه در هم‌فراخوانی ساختار برآیشیِ طبیعی بدن او و تجربیات اجتماعی وی دارد.

مید با طرح نظریۀ خود، بدین ترتیب، بنیان نظری تفسیری را بر پایۀ تازه‌ای قرار داد. بر این پایه، انسان در اندیشۀ مید اگرچه همیشه درگیر در شرایط و تجربۀ اجتماعی، و یا جبرهای اجتماعی، طبقاتی و فرهنگی است، ولی هیچ‌گاه مجبور یا شرطیِ شرایط نیست. بلکه کردار و کنش، نتیجۀ مستقیم مشورت با خود و انتخاب عملی‌ترین و مفیدترین راهی است که مردم تشخیص می‌دهند.

فهرست مطالب کتاب

شرحی بر مجموعۀ کتاب‌های (دستگاه نظری)
1- دستگاه نظری
‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌2- گونه‌های تفسیرگرایی
3- معرفت‌شناسی مدرنیته
4- سبک نگارش
5 تجدیدنظر و بهروزرسانی
پیش‌گفتار
فصل اول: جستار هستی‌شناسی
تبارشناسی نظری
1 نظریۀ تحول گونه‌ها
فصل دوم: جستار روش‌شناسی
شیوۀ هم‌سنجی و شبیه‌شناختی
فصل سوم: جستار ایستایی‌شناسی
تحلیل سیستم اجتماعی
1. حاشیه‌ای بر برابرساخته‌های فارسی اصطلاحات مید و نتایج مخدوش آن در تحلیل دستگاه نظری
2 شرح دستگاه خود در مفهوم علوم رفتاری
ذهن
جامعه
خود
من و منِ اجتماعی
منِ اجتماعی
خود
ویژگی‌های شکل‌گیری خود
ساختار و خاستگاه کنش
3- شرح دستگاه خود در مفهوم جامعه‌شناختی
ساز و کار نقش اجتماعی در شکل‌گیری خود
1- نقش ‌بازی
2- نقش‌گیری
تبارشناسی گروه مرجع مرتن
مفهوم ساختاری خود
خود اجتماعی: از خود جمعی تا خود کل
دورکهیم و مید
شرح بلومر از دیالکتیک خود به مثابۀ تعریف جامعه
خود: واقعیت دیالکتیکی جامعه
خود فردی، خود اجتماعی، خود ملی و خود منطقه‌ای
تحلیل دیالکتیکی تضاد و نظم: تضاد و تناقض و گرایش به سلطه
نقش تفکیک‌یافتگی اجتماعی در توسعۀ اجتماعی
مفهوم تحلیلیِ تضاد
ساخت اجتماعی: برآیندی از تفکیک‌یافتگی اجتماعی
نهاد خانواده
نهاد ایل و دولت
طبقات اجتماعی
فصل چهارم: جستار پویایی‌شناسی
تحلیل تاریخی یا جامعه‌شناسی تاریخی
تصویر مید از گذار تاریخیِ جهانی‌بودن
تصویر مید از سیستم و تاریخ در شرح دیلینی
ساز و کار تحول تاریخی
الف‌- دوران پیشاتاریخ: دوران جوامع ایمایی، تقلیدی یا الگوبردار
ب- دوران تاریخی نقش‌گیری
1. دوره جوامع بازی کودکانه ‌یا ساده
2. دورۀ جوامع بازی جمعی
3. دورۀ جوامع دیگریِ تعمیم‌یافته، یا سازمان‌یافتگی مدرن
تقابل سازمان رهبریِ شخصی و سازمان مدیریت دولتی
پیوست
1‌. تأثیر جرج هربرت مید بر جامعه‌شناسی
2. ضرورت تاریخی تفسیرگرایی در نظریه‌پردازی مدرن
3. زندگی
4. جامعه‌شناسی آمریکایی، پرگمتیسم، مید و جامعه‌شناسی درمانی
5. مید و جنبش مطالبه‌گری
کتابنامه
الف. فارسی
ب. انگلیسی
کتاب‌های منتشرشده و در حال انجام ‌از مؤلف موجود در بازار
تالیف
ترجمه
همکاری با دیگران
کتب در حال چاپ و در حال انجام
کتب خارج از چاپ