معرفی و دانلود کتاب رازی دیگر از گلشن راز شیخ محمود شبستری

معرفی کتاب رازی دیگر از گلشن راز شیخ محمود شبستری

شهلا خلیل اللهی و محمدرضا برزگر خالقی در کتاب رازی دیگر از گلشن راز شیخ محمود شبستری تلاشی ارزشمند در جهت تصحیح و تحشیه شرح وثوق‌الحکماء بر گلشن راز به همراه ده بیت آغازین آن و ارائه‌ی مطالب عرفانی‌ای در هجده قسمت از شارحی ناشناس است. گلشن راز شیخ محمود شبستری به‌عنوان نمونه‌ای برجسته از شعر عرفانی در قرن هفتم و هشتم هجری شناخته می‌شود.

درباره‌ی کتاب رازی دیگر از گلشن راز شیخ محمود شبستری

مثنوی گلشن راز (Gulshan-i Raz)، اثری است زاده‌ی ذوق شیخ محمود شبستری (Mahmoud Shabestari) که علاوه بر اهمیت تاریخی آن، گفت‌وگویی عمیق است میان دل و عقل که زبان شیرین شاعرانه را با مفاهیم فلسفی عمیق درآمیخته است. روزی رسولی از خراسان، نامه‌ای منظوم را از طرف امیر حسینی هروی، شاعر و نویسنده‌ی شیعی، حاوی مشکلات عرفانی در مجلسی که شبستری حضور داشته می‌خواند. مرشد شیخ محمود به او پیشنهاد می‌دهد تا به سوالات جواب دهد اما او از این کار سر باز می‌زند چراکه در آثار نثرش به این مسائل پرداخته است. اما آن‌ها اصرار می‌کنند که این بار با زبان شعر با آن‌ها سخن بگوید. از همین روی، پاسخی منظوم را فی‌البداهه می‌سراید و به آن پیغام رسان می‌دهد. چندی بعد زبان شیرین او همه را مست می‌کنند و همین مسئله بهانه‌ای می‌شود تا از او بخواهند منظومه‌ای عرفانی به نام گلشن راز را به رشته‌ی نظم درآورد.

این اثر به دلیل پرداختن به مسائل فلسفی و عرفانی‌ای مانند وحدت وجود، حقیقت انسان و راه‌های رسیدن به خدا در طول تاریخ بارها مورد توجه شارحان قرار گرفته است و حال در کتاب رازی دیگر از گلشن راز شیخ محمود شبستری، قرار است گوشه‌ای دیگر از معانی این مثنوی عمیق، بر جان خوانندگان مشتاق آن بنشیند.

شهلا خلیل‌اللهی و محمدرضا برزگر خالقی تصحیح و حاشیه‌نویسی‌ای بر این شروح انجام داده‌اند تا این متن را بیشتر به مخاطب امروزی نزدیک سازند. شرح وثوق الحکما به دلیل حضور ردپای حکمت متعالیه و عقاید اصلی استاد شارح، ملاهادی سبزواری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که در این متن با آن مواجه هستیم و علاوه بر آن شرحی دیگر از شارحی ناشناس به این کتاب ضمیمه شده که تنها ده بیت آغازین را شرح کرده است، اما باز هم اهمیت زیادی در شفاف ساختن اصطلاحات عرفانی دارد.

عارفان و حکمای پس از شیخ محمودی شبستری، بارها از اشعار گلشن راز برای شرح دادن افکار خود بهره جسته‌اند. ملاصدرا در حکمت متعالیه‌ی خودش بارها گلشن راز را تایید کرده و افکار او رنگ و بوی این اثر را گرفته است. از سوی دیگر متفکرانی مانند غزالی و ابن عربی و شاعرانی مانند عطار و سنایی نیز از تاثیر او برکنار نمانده‌اند.

زمانی هست که از خودمان می‌پرسیم در این دنیا چه می‌کنیم. می‌خواهیم بدانیم عشق چیست، می‌خواهیم بدانیم آیا می‌توان از زندگی روزمره فراتر برویم و به چیزی الهی و بالاتر از شعور انسانی‌مان چنگ بزنیم یا نه. کتاب‌هایی از این دست به ما کمک می‌کنند با مردمی آشنا شویم که در قرن هفتم و هشتم هجری دغدغه‌هایی شبیه به ما داشته‌اند و با ایمان قدم در راه شناخت هستی و عشق گذاشته‌اند.

کتاب رازی دیگر از گلشن راز شیخ محمود شبستری با همت انتشارات علمی و فرهنگی به دست مخاطبان رسیده است.

کتاب رازی دیگر از گلشن راز شیخ محمود شبستری برای چه کسانی مناسب است؟

این اثر برای دانشجویان و پژوهشگران ادبیات فارسی و علاقه‌مندان به حوزه‌ی عرفان و تصوف مناسب است. همچنین می‌تواند برای کسانی که برای خواندن متن گلشن راز نیاز به شرح دارند، یاری‌گر باشد.

در بخشی از کتاب رازی دیگر از گلشن راز شیخ محمود شبستری می‌خوانیم

187. میاسا روز و شب اندر مراحل / مشو موقوف همراز رواحل

یعنی انسان باید به حسب گوهر ذات، الفت و آسایش در این دار دنیا که محل ارتحال و انتقال است، ننماید؛ کما فی الحدیث: «الرّحیل احد الیومین‌ای انّ لابن آدم یوم قدم الی هذه الدّار وهو یوم الولاده ویوم رحل عنها وهو یوم الموت وینبغی ان لا یزول ابداً عن خاطره بل یجعل نصب عینیه» و نیز باید موقوف و مأنوس رواحل که مساکن و مایحتاج دنیوی است، نباشد، بلکه در همه حال همّ او به دار (الف 139) بقا و اقامت باشد که آفات بدنی و اندوه قلبی در او نیست؛ کما قال تعالی: «الَّذی أَحَلَّنا دارَ الْمُقامَهًْ‌ مِنْ فَضْلِهِ لا یَمَسُّنا فیها نَصَبٌ وَلا یَمَسُّنا فیها لُغُوب‌» و لذا قال علی علیه السلام: «عِبَادَ اللَّهِ إِنَّکُمْ وَمَا تَأْمُلُونَ مِنْ هَذِهِ الدُّنْیَا أَثْوِیَاءُ مُواجَّلُونَ مَدِینُونَ مُقْتَضَوْن»، یعنی شما در این دار غرور مشغول گذرانیدن ‌ (ب126) اجل محدود معینید که به منزلۀ دین از شما طلب کرده می‌شود؛ پس از فریفته شده، کان عالم پست نباشید، مثل جالینوس که می‌گفت:

راضی‌ام کز من بماند نیم جان / که ز کون استری بینم جهان

بلکه باید همیشه در آروزی آن باشد که از این منازل و مراحل عبور نمایید؛ کما قیل:

ای که بر روی زمینی همه وقت آن تو نیست / دیگران در شکم مادر و پشت پدرند

لذا قیل:

برپر که نه منزل قرار است / این آب و هوا نه سازگار است

یعنی اینجا مقام استقامت نیست به جهت آنکه هنوز حرکت اشیاء به انتهاء نرسیده است و هنوز تمام حرکت توسطیه دارند، چه تمام اشیاء واسطه‌اند بین مبدأ و منتها؛ کما فی آیهًْ الکریمه: «یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِح‌» الی آخره، چه کدح لغت به معنی حرکت سریع است، پس‌ای سالک الی اللّه تا توانی هارب از این منزل و طالب منزل آخرت شو که آن جا محل سکنای تو است؛ کما فی القران: «یا قَوْمِ إِنَّما هذِهِ الْحَیاهًُْ الدُّنْیا مَتاعٌ وَإِنَّ الْآخِرَهًَْ هِیَ دارُ الْقَرار».

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
دربارۀ گلشن راز و شروح آن
شروح گلشن راز
شیخ محمود شبسترى
آثار شبسترى
آثار منظوم
آثار منثور
یادداشت‌ها
متن شرح گلشن راز از محمد ابراهیم بن محمد علی سبزواری ملقب به وثوق الحکماء
شرح ده‌ بیت آغازین گلشن راز و بیان مطالب عرفانی در هجده قسمت به نام حقیقت از شارحى ناشناس
توضیحى دربارۀ متن مورد تصحیح
در صحت علم باطن
اقسام ادراک حق
حقیقت در تعین
حقیقت در بیان حسن و تجلى آن
حقیقت در تشبیه و تنزیه
تعریف ذو العین و ذو العقل
سیر وجود مطلق
حقیقت در بیان اسماء حق تعالى
تفاوت بین تناسخ و بروز
حقیقت در قضا و قدر
حقیقت در عقاید جبریّه، اشاعره و معتزله دربارۀ قدرت حق
حقیقت در بیان نفس و روح
حقیقت در بیان انسان صغیر و انسان کبیر
حضرات کلیۀ الهیه
حقیقت در بیان عالم مثال
حقیقت در نطق عالم
حقیقت در بیان کشف
حقیقت در بیان بدن و روح
حقیقت نوم و غیبت
قلب و مراتب آن در سلوک
انواع فنا
حقیقت در بیان اقسام تجلى
حقیقت در فنای علمى و شهودى
تکلیف و اعتقادات مختلف دربارۀ آن
حقیقت در روح و جسد
حقیقت در بیان اقسام مردم در امور اخروى
حقیقت در چگونگى لذات و آلام در بهشت و دوزخ
نسخه‌بدل‌ها (1)
نسخه‌بدل‌ها (2)
تعلیقات (1)
تعلیقات (2)
فرهنگ لغات