معرفی و دانلود کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس: سفرنامه و ماجراهای برده هلندی در دوره شاه سلیمان صفوی

معرفی کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس: سفرنامه و ماجراهای برده هلندی در دوره شاه سلیمان صفوی

شاید پیش از آن که یوهان اشترویس به اسارت گرفته شود، هرگز تصورش را هم نمی‌کرد روزی نام او به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سفرنامه‌نویسان تاریخ صفویه سر زبان‌ها بیفتد. کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس بیش از آن که حاصل قلم روان این دریانورد هلندی باشد، مایه‌ی دست نگارگر سرنوشت است؛ دستی که باورناپذیرترین حوادث را به هم پیوند می‌زند.

درباره‌ی کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس

از دست تقدیر چگونه می‌توان گریخت وقتی که تاجری هلندی را به بردگی در دیار ایران می‌کشاند؟ کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس (Early voyages and travels to Russia and Persia) یک مستند‌ مکتوب کم‌همتاست که اگر به قلم یوهان اشترویس (Jan Janszoon Struys) نوشته نمی‌شد، شاید هیچ‌کدام از جزئیات ناب و جذابی که امروزه درباره‌ی مردمان صفویه می‌دانیم، هرگز به دستمان نمی‌رسید.

گرچه زندگی یوهان از همان سال‌های کودکی بر عرشه‌ی کشتی سپری می‌شد، اما انتظار نمی‌رفت تقدیر این مرد جوان نیز همچون امواج دریا اینچنین متلاطم باشد. از روزی که تصمیم گرفت خانه‌ی پدر مستبد خود را ترک کند تا به کمپانی هند شرقی هلند بپیوندد، گویی هر آینده‌ی پیش‌بینی‌ناپذیری را بر خود متصور شده بود. حتی وقتی که پس از سال‌ها جهان‌گردی تصمیم گرفت دوباره به وطن برگردد، این‌بار آبی بی‌انتهای اقیانوس‌ بود که او را به سمت خود فرا می‌خواند. اما اگر یوهان می‌دانست در ادامه‌ی سفر به روسیه چه سرنوشتی در انتظارش خواهد بود باز هم این تصمیم را می‌گرفت؟‌ حوادثی که در ادامه روایت خواهد شد ماجرا را روشن‌تر می‌کند.

از امپراطوری روسیه‌ی تزاری تا بازار برده‌فروشان

فرازوفرودهای سیاسی، سرنوشت‌های بیشماری را به دل خود می‌کشاند؛ گاه انسان‌های بیگناه بسیاری را در گرداب خود غرق می‌کند و گاه آن‌ها را به فرادست می‌برد. گرچه حوادث روزگار باب میل یوهان اشترویس پیش نرفت اما نمی‌توان به قطعیت گفت ورود ناخواسته‌ی او به سرزمین ایران، سرنوشت تلخ و شومی برای او بوده. در آن سال‌ها، یوهان به شغل دریانوردی در دریای خزر مشغول بود. او برای حکومتی کار می‌کرد که گویی هیچ‌ توفانی توان لرزاندن پایه‌های آن را نداشت: امپراطوری روسیه‌ی تزاری.

اما شورش اقوام قزاق علیه ظلم تزار، زودتر از آن چه تصور می‌رفت آغاز شد. سواحل دریای خزر از آوای این شورش به جنبش درآمد و موج تشویش آن به کشتی یوهان اشترویس نیز رسید؛ حادثه‌ای که عاقبت او و دیگر همراهانش را به ناچار به مرز ایران راند. تصور عاقبتی که بر سر راه یوهان قرار می‌گرفت کار سختی نبود. او اسیر گروه‌های تاتار شد و خیلی زود سر از بازار برده‌فروشان درآورد.

در سمت‌وسوی دیگری از کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس، شاه سلیمان صفوی بر مسند حکومت ایران تکیه زده بود. درباره‌ی حدود سیصد سال قبل حرف می‌زنیم، دورانی که در آن نه هنوز دوربین فیلم‌برداری اختراع شده و نه ضبط صوتی. تنها حلقه‌های اتصال ما با این گذشته‌ی نه چندان دور اسناد مکتوبی است که دور از گزند روزگار به دست ما رسیده. جای شگفت است که برخی از ناب‌ترین تصاویری که از دوران صفوی به جا مانده حاصل توصیف ظریف این جهانگرد هلندی است.

اما به اسارت گرفته شدن یوهان، برگی تازه‌ از دفتر زندگی او رقم زد. او دو سال بعد را در ایران گذارند و در این مدت طعم بردگی را با تمام وجود چشید. اما هیچ‌یک از فرازوفرودهای زندگی نتوانست جزئی‌ترین نکات دیدنی را از چشمان تیزبین یوهان دور کند. پس وقتی که سفر او از شهر شماخی در شمال غرب ایران آغاز شد و تا زمانی که به بندرعباس در جنوب شرق ایران رسید، گویی هزاران تصویر و رنگ و صدا از گذشتگان برای ما به یادگار ماند.

روایت یوهان اشترویس: سفری فراتر از تاریخ

کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس در وهله‌ی اول خودنوشته‌ای تاریخی‌ست اما وقتی خوب از زوایای مختلف آن را وارسی کنیم شگفتی‌های بیشتری می‌یابیم که آن را از یک سفرنامه‌ی معمولی سوا می‌کند. یوهان در جریان سفر خود از شمالی‌ترین نقاط ایران عبور می‌کند و از اصفهان و شیراز گرفته تا شهر لار را به چشم می‌بیند. این گذر جغرافیایی جدا از بافت فرهنگی و اجتماعی ایران رخ نداده و نمی‌توان از اشارات ظریف آن را به وضعیت معیشت، کسب‌وکار و حتی باورها و خرافات مردمان آن زمان چشم پوشید.

از آن‌جایی که یوهان اشترویس در قامت یک اسیر و در بطن زندگی مردم عادی روایت خود را آغاز می‌کند، نوشته‌های او را می‌توان حتی به‌مراتب دقیق و خالصانه‌تر از اشارات و مقالات درباری دانست. در این سفر پرماجرا، بیش از هر چیز با زندگی بردگان در ایران صفوی، اوضاع و احوال و حقوق و وظایف آشنا می‌شویم. همچنین در طول این هجرت به دیدار اقوام گوناگون ایران می‌رویم؛ از کنار مراسم‌ بومی و مناسک آئینی گوشه‌گوشه‌ی این سرزمین دیدن می‌کنیم؛ نیم‌نگاهی به وضعیت دربار و رابطه با ملل خارجه می‌اندازیم و درنهایت همراه با نگارنده‌ی کتاب یک تجربه‌ی زیسته‌ی متفاوت و تکرارناشدنی را پشت سر می‌گذاریم.

این کتاب با تلاش نشر صوتی سماوا و یاری انتشارات امیرکبیر به دست شما رسیده. ترجمه‌ی کتاب کاری از ساسان طهماسبی است و شما می‌توانید آن را با روایت دلنشین ابوالفضل شاه بهرامی بشنوید.

کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس برای چه کسانی مناسب است؟

اگر از دنبال کردن ماجراهای واقعی، با چاشنی تاریخ لذت می‌برید این روایت شنیدنی را از دست ندهید.

در بخشی از کتاب صوتی سفرنامه یوهان اشترویس: سفرنامه و ماجراهای برده هلندی در دوره شاه سلیمان صفوی می‌شنویم

در سی جولای سال 1670، دوازده ربیع‌الاول 1081، اربابم مرا به بازار برده‌ها برد و به یک تاجر ثروتمند جواهرات به نام حاجی بایرام علی فروخت. حاجی بایرام نه زن داشت. پنج تن از زنانش در دربِند و بقیه در شماخی بودند. در رأس این نه زن نجیب‌زاده‌ای مسیحی از اهالی لهستان قرار داشت، اما پدرش که یوهان فلاسیوس نام داشت آمستردامی بود. یوهان که به‌عنوان فرمانده‌ی سواره‌نظام به کازیمیر، پادشاه لهستان خدمت می‌کرد با زنی از نجیب‌زادگان آن کشور ازدواج کرد و از او صاحب چهار فرزند شد. وقتی مردم در خارج از شهر به سر می‌بردند، تاتارها به لهستان حمله کردند و بسیاری از آن‌ها، از جمله این زن را به اسارت گرفتند.

فهرست مطالب کتاب صوتی