معرفی و دانلود کتاب ما و جهان نیچه‌ای

معرفی کتاب ما و جهان نیچه‌ای

کتاب ما و جهان نیچه‌ای مجموعه سخنرانی‌ها و مقالاتی است که بیژن عبدالکریمی در آن تلاش کرده تا با استفاده از اندیشه‌های نیچه و نقد وضعیت معاصر ایران و جهان، بحران معنای جهان امروز را درک کند. این کتاب را می‌توان هم هشداری نسبت به عدم جوابگویی سنت و ایدئولوژی به جهان جدید و هم دعوت و بازاندیشی و یافتن معنای تازه برای زیستن دانست.

درباره‌ی کتاب ما و جهان نیچه‌ای

کتاب ما و جهان نیچه‌ای نوشته‌ی بیژن عبدالکریمی، مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و مقالات اوست که بین اوایل دهه‌ی هشتاد تا اواسط دهه‌ی نود شمسی ارائه یا منتشر شده‌اند. این نوشته‌ها، به‌نوعی بررسی عمیق اندیشه‌های نیچه هستند، اما نویسنده فقط درباره فلسفه‌ی نیچه به شکل خشک و دانشگاهی حرف نمی‌زند، بلکه اندیشه‌های او را با مشکلات و اتفاقات فکری، فرهنگی و اجتماعی امروز هم در ایران و هم در جهان ارتباط می‌دهد و بررسی می‌کند.

فردریش نیچه تاریخ فلسفه را به دو دوره‌ی پیش و پس از خود تقسیم کرد. در نگاه او، دوره‌ی پیشاسقراطی، زمانی بود که فلسفه از دل تجربه‌ی مستقیم زندگی و پرسش‌های ناب هستی شکل می‌گرفت. اما با ظهور سقراط و به‌ویژه افلاطون، فلسفه به سمت عقل‌گرایی انتزاعی و جدایی از زندگی حرکت کرد؛ جایی که جهان ایده‌ها بر جهان محسوس برتری یافت و متافیزیک به عنوان حقیقتی فراتجربی بر انسان تحمیل شد. نیچه این تغییر را آغاز انحطاط فلسفه و فرهنگ غرب می‌دانست و شاید بتوان گفت او بود که برای نخستین بار از «سقراط‌زدگی» فرهنگ غرب سخن گفت؛ حرکتی که به دست او جریان گرفت و چند دهه بعد توسط هایدگر به جلوه‌ی درخشان‌تری درآمد.

بیژن عبدالکریمی که فیلسوف ایرانی و دانشیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال است، در کتاب ما و جهان نیچه‌ای با الهام از همین نگاه، نشان می‌دهد که چگونه دنیای امروز، چه در سطح جهانی و چه در متن جامعه‌ی ایرانی، همچنان گرفتار همان متافیزیک و جدایی از زندگی است و چرا بازخوانی نقد نیچه می‌تواند کلیدی برای فهم بحران معنا و نهیلیسم معاصر باشد.

کتاب ما و جهان نیچه‌ای شامل 10 بخش است که هر کدام به یکی از این موضوعات می‌پردازد، از بحران روشنفکری و نقش روحانیت، تا بحران معنا، نهیلیسم، تأمل بر رویدادهای معاصر (مثل حادثه‌ی نیس فرانسه) و نسبت روشنفکری دینی با جهان نیچه‌ای. متن‌ها گاهی رنگ‌وبوی فلسفی و نظری دارند و گاهی با لحن انتقادی به مسائل سیاسی و فرهنگی روز نزدیک می‌شوند.

بیژن عبدالکریمی در کتاب ما و جهان نیچه‌ای با تکیه بر الهام از نیچه (و تا حدی هایدگر) می‌کوشد بحران‌های امروز را هم در سطح جهانی و هم در بطن جامعه‌ی ایرانی به هم پیوند دهد و نشان دهد که چرا ما در «جهان نیچه‌ای» زندگی می‌کنیم. منظور از جهان نیچه‌ای، دنیایی است که در آن متافیزیک و تئولوژی (الهیات) بی‌اعتبار شده‌اند، معنای سنتی جهان فرو ریخته و انسان با پدیده‌ای به نام نهیلیسم (بی‌معنایی و بی‌پایه شدن ارزش‌ها) روبه‌رو شده است. در این کتاب، چند ایده و بحث کلیدی تکرار می‌شود و به هم می‌پیوندد تا تصویری کلی را شکل دهد.

بیژن عبدالکریمی با استفاده از تمثیل مشهور نیچه در «حکمت شادان» - دیوانه‌ای که در روز روشن با چراغ به دنبال خدا می‌گردد و اعلام می‌کند «ما خدا را کشتیم» - توضیح می‌دهد که مرگ خدا یعنی فروپاشی همه‌ی نظام‌های فکری سنتی که به جهان معنا می‌بخشیدند. دیگر نه ایدئولوژی‌های دینی و نه فلسفه‌های متافیزیکی نمی‌توانند نقش کانون معنابخش را ایفا کنند.

بیژن عبدالکریمی در ادامه اضافه می‌کند که در دنیای امروز، حقیقت به‌عنوان یک امر استعلایی و فراتاریخی انکار می‌شود و تنها چیزی که باقی می‌ماند، تفسیرها و برداشت‌های گوناگون است. این وضعیت باعث می‌شود که اخلاق هم بنیان محکم خود را از دست بدهد و به وضعیت پلورالیسمی برسیم که معنای عمیقش فروپاشی معیارهای اخلاقی است.

از طرفی رشد فناوری و عقلانیت مدرن در کنار نهیلیسم، به نابودی فرهنگ و هنر اصیل منجر شده و انسان را به موجودی منفعل و ازهم‌گسیخته بدل کرده است. علوم انسانی مدرن هم با رویکردهای جبرگرایانه، انسان را به محصول شرایط محیطی تقلیل می‌دهند و شأن وجودی او را از بین می‌برند.

بیژن عبدالکریمی با نگاهی انتقادی به وضعیت ایران، از بحران روشنفکری در دوره‌ی پست‌مدرن، شکاف میان سنت و مدرنیته، تضادهای اجتماعی (مانند مسئله‌ی زن و مرد) و ناتوانی نهادهای سنتی در گفت‌وگو با جهان جدید سخن می‌گوید. او می‌گوید مشکل را نباید صرفاً به «تهاجم فرهنگی» یا توطئه‌های بیرونی نسبت داد، بلکه مشکل را باید در ناهماهنگی و «ناهمزبانی» خود با دوران جدید جست‌وجو کرد.

با وجود این همه بحران، نویسنده در کتاب ما و جهان نیچه‌ای امید دارد که سنت حکمت معنوی ایرانی-اسلامی، اگر از سیطره‌ی ایدئولوژی و الهیات رسمی رها شود، بتواند الهام‌بخش مقاومتی اصیل در برابر نهیلیسم باشد. او از «بازگشت به امر نامتعین» سخن می‌گوید؛ امری که فراتر از همه‌ی نظام‌های فکری خشک و ایدئولوژیک قرار دارد.

کتاب ما و جهان نیچه‌ای برای شما مناسب است اگر

• به فلسفه مدرن و معاصر و همچنین فلسفه نیچه علاقه‌مندید؛
• پژوهشگر و دانشجوی علوم انسانی هستید؛
• روشنفکران دینی و منتقدان آن هستید؛
• خواننده‌ی علاقه‌مند به نقد وضعیت ایران معاصر هستید؛
• دغدغه‌ی معنای زندگی و جایگاه انسان در جهان امروز را دارید؛
• منتقد مصرف‌گرایی و سلطه‌ی تکنولوژی هستید.

در بخشی از کتاب ما و جهان نیچه‌ای می‌خوانیم

ما هیچ دین و هیچ کتاب مقدسی را بدون افسانه‌ها و اسطوره‌ها نمی‌شناسیم. افسانه‌ها و اسطوره‌ها از اجزای لاینفک همۀ ادیان و همۀ کتب مقدس هستند. اما ما این افسانه‌ها و اسطوره‌ها را چگونه باید ارزیابی کنیم؟ سؤال این است: در زمان ما و در زیر فشار سنگین عقلانیت شک‌گرای دورۀ جدید، و در برابر هجوم عنان گسیختۀ جهان‌بینی مدرن علمی، و با توجه به گسترش روزافزون پژوهش‌های تاریخی چگونه می‌توان به اسطوره‌ها و به عالَمی که حوادث اسطوره‌ای رکن رکین آن است، حوادثی چون شکافته شدن دریا در برابر موسی، سخن گفتن مسیح در نوزادی، یا ظهور جبرئیل بر پیامبر اسلام، باز هم اعتقادی داشت؟ اگر سنگینی این پرسش را بر ذهن و احساس خویش حس کنیم، آنگاه خواهیم توانست به اهمیت پاسخ گفتن به این پرسش پی ببریم.

قرونی متمادی دینداران حکایات موجود در کتب مقدس خویش را واقعیت‌هایی عینی و تاریخی تلقی می‌کردند و امروزه نیز بسیاری از مؤمنان بر همین نهج پیش می‌روند. اما اگر قرار باشد ایمان دینی و قبول همۀ حکایت‌های مندرج در کتب مقدس یا در شرح احوالات انبیاء مبتنی بر پذیرش واقعیت تاریخی آنان باشد، ایمان دینی امری متزلزل و ناپایدار خواهد بود و شکل بسیار تأسف‌بار و رقت انگیزی به خود خواهد گرفت. زیرا پژوهش‌های تاریخی هر روز بیش از گذشته اطمینان و یقین به واقعیت تاریخی همۀ این حکایات را از دل ما می‌زدایند. با پژوهش‌های تاریخی جدید که مبتنی بر عقلانیت مدرن است بسیاری از جزم‌های دینی و به تبع آن ایمان دینی فرو ریخته، بدین‌ترتیب ایمان دینی در برابر عقلانیت جدید از پای در خواهد آمد.

در یک چنین کشاکشی میان عقلانیت جدید و ایمان دینی‌PP ‌ایمانی که تا حدود زیادی مبتنی بر پذیرش عالم اساطیری و اعتقاد به حکایات اساطیری استPP چگونه می‌توان اعتقاد و باور به این اسطوره‌ها را حفظ کرد؟

فهرست مطالب کتاب

مقدمه چاپ اول
مقدمه چاپ دوم
1. بحران روشنفکری ایرانی در دورۀ پست‌مدرن
2. روحانیت شیعه و جهان معاصر
3. گذر از تئولوژی به اونتولوژی ضرورت تغییر پارادایم تفکر
4. جهانِ بی‌متافیزیک تأملی بر میراث فکری و فرهنگی شریعتی در عصر حاضر
5. روشنفکری دینی و جهان نیچه‌ای
6. امکان دین و گسست از سوبژکتیویسم
7. بحران معنا در جهان معاصر کنونی و اضمحلال سیاست
8. مرگ تفکر، مرگ اصالت نگاهی به رابطۀ نظر و عمل در جهان معاصر
9. تأملاتی بر حادثه نیس فرانسه
10. تفکر و نوستالژی
11. بیم‌ها و امید