معرفی و دانلود کتاب مشروطیت ایران و رمان فارسی (جلد 5)

معرفی کتاب مشروطیت ایران و رمان فارسی (جلد 5)

مسعود کوهستانی نژاد در کتاب مشروطیت ایران و رمان فارسی (جلد 5)، به بازبینی بخشی از مجموعه ادبیات عصر مشروطیت و سیر آشنایی ایرانیان با تحولات ادبی دنیای جدید و تغییر ذائقه‌ی ادبی در سالیان پیش و پس از انقلاب مشروطه پرداخته است.

در این کتاب سه رمان دوره‌‌ی مشروطه به نام‌های اسرار شب (افکار غریب)، سه عروسی و پریوش ناکام بررسی و گردآوری شده‌اند.

از اواسط دوره‌ی ناصرالدین شاه با آغاز ترجمه و انتشار رمان‌های اروپایی در ایران و‌ به‌ ویژه با افزایش فعالیت دارالترجمه‌ی خاص همایونی از سال 1300 قمری به بعد، زمینه‌ی لازم برای پدید آمدن تحول ادبی ایرانیان برای رمان‌نویسی به وجود آمد.

با آغاز این آفرینش‌ها بسیاری از اهل فرهنگ و ادب ایران در خارج از کشور و مناطق پیرامونی نیز به رمان‌نویسی روی آوردند. در این سال‌ها، یعنی اواخر دوره‌ی ناصرالدین شاه، گروه‌های بزرگی از مهاجران ایرانی در نقاط گوناگونی از جمله قفقاز، آسیای میانه، عثمانی و استانبول، عتبات، مصر، فلسطین و لبنان، چندین شهر و ناحیه‌ی هندوستان زندگی می‌کردند.

در میان این افراد، تعداد قابل توجهی از اهل فرهنگ، ادب و هنر ایرانی نیز به چشم می‌خوردند که به دلیل وجود فشارها، سانسورهای دولتی و فضای بسته‌ی اجتماعی در ایران، امکان فعالیت نداشتند و از کشور مادری خود مهاجرت کردند و در مناطق اطراف اقامت گزیده بودند و به فعالیت‌های فرهنگی خود ادامه می‌دادند.

ظهور متون فارسی زبان در این جمعیت از جمله اختر استانبول، کلکته و قاهره، بزرگ‌ترین دستاوردهای فعالیت فرهنگی ایرانیان ساکن در مناطق و کشورهای ذکر شده به شمار می‌رود. این افراد نقش بسیار پررنگی در انقلاب فرهنگی مشروطیت و عمق بخشیدن به‌ آن داشتند.

در بخشی از کتاب مشروطیت ایران و رمان فارسی (جلد 5) می‌خوانیم:

عصر است. مردم شهر از کارهای روزانه خود دست می‌کشند. هر دسته‌ای به طرفی روانه شده. بعضی برای تفریح و تفرج به باغ‌های دور و نزدیک رهسپار گشته. بعضی دیگر به منازل رفقای خود روی نهاده. هر یک با دیگری وعده می‌گذارد که شب در کدام تیاتر و نمایشگاه حاضر شوند. آفتاب رنگ خود را باخته است. برای اینکه می‌بیند افولش نزدیک شده و اژدهای غرب برای بلعیدن او دهان باز کرده، عن‌قریب است که او را در دهان یا دامن خود پنهان سازد و میدانی برای خودنمایی رقیبانش (یعنی چراغ‌های برق و لامپ و غیره) باز کند.

مادموازل لوئیز با خواهر کوچک‌تر خود مادموازل راشل کارهای خانه را انجام داده، عصرانه خویش را گرفته (صرف کرده) قشنگ‌ترین لباس‌هایی که در پرتو آفتاب عصر جلوه‌های طاووسی را حاکی است، در بر کرده. دستکش‌های سفید به دست، چترهای خود را که از حریر الوان ساخته‌اند، با آن دسته‌های مارپیچ قشنگ به دست گرفته، به عزم گردش از خانه بیرون می‌آیند. این دو خواهر به قدری اندامشان متناسب و قشنگ است و به اندازه‌ای به هم شباهت دارند و به حدی صورت‌هایشان بشاش و خندان و جبین‌هایشان نورانی است که هر وقت از خانه بیرون می‌آیند، نه تنها مردم آن اطراف بلکه همه مردم وینه که در راه این دو خانم کوچک واقع شده باشند، دست از کار کشیده به تماشای اندام متناسب و حالت راه رفتن و صحبت کردن ایشان مشغول می‌شوند و گاه شده است که بعضی اشخاص تا مقداری راه از قفای ایشان رفته، یک حظ و لذت نظری حاصل کرده، گاهی هم با هم گفته‌اند خدا این‌ها را به پدر و مادر یا دوستانشان ببخشد؛ چقدر قشنگند!!

خلاصه این دو خواهر مانند دو طاووس مست جلوه‌کنان و قدم‌زنان می‌آیند تا می‌رسند به درختی که در کنار میدان کوچکی است. یک مرتبه مادموازل لوئیز پایش می‌لغزد و آهی می‌کشد به طوری که راشل زیر بغل او را گرفته بر روی نیمکتی که در کنار میدان است، می‌نشاند متعجبانه به او نظر کرده می‌گوید: خواهر عزیزم تو را چه شده؟ این چه حالت بود که در تو ظاهر شد؟

فهرست مطالب کتاب

اسرار شب (افکار غریب) / عباس خلیلی
دربارۀ نویسنده
متن اسرار شب
سه عروسی / عبدالحسین آیتی
درباره نویسنده
متن سه عروسی
پریوش ناکام / حسین‌علی گلشن
درباره نویسنده
پریوش ناکام (جلد اول)
پریوش ناکام (جلد دوم)