معرفی و دانلود کتاب چگونه درباره‌ چیزهای عجیب بیندیشیم: اندیشیدن انتقادی برای دوران جدید

معرفی کتاب چگونه درباره‌ چیزهای عجیب بیندیشیم: اندیشیدن انتقادی برای دوران جدید

در دورانی که شبه‌علم و علوم جعلی همچنان پای ثابت کتاب‌فروشی‌ها و شبکه‌های اجتماعی هستند، تئودور شیک و لوئیس ون در کتاب چگونه درباره‌ چیزهای عجیب بیندیشیم به ما می‌آموزند نسبت به اطلاعاتی که هر روزه در معرض آن‌ها قرار می‌گیریم، به عینک تفکر انتقادی مجهز باشیم و هیچ ادعایی را بدون حلاجی و تحلیل اصولی آن باور نکنیم. در یک کلام، کتاب حاضر راهکارهایی را برای اندیشه‌ی اصولی و به چالش کشیدن اطلاعات دروغین به ما خواهد آموخت.

درباره‌ی کتاب چگونه درباره چیزهای عجیب بیندیشیم

شاید تصور کنید دوره‌ی علوم جعلی، اخترشناسی و برخی از دعاوی بی‌پایه‌واساس ماورائی، قرن‌ها پیش به سر رسیده و تنها در قفسه‌های کتاب‌های خاک‌خورده یا فیلم‌های هالیوودی می‌توانیم نشانه‌هایی از این به‌اصطلاح شبه‌علم‌ها را بیابیم. درست برخلاف این تصور، بازار علوم دروغین حتی در قرن بیست‌و‌یکم هم داغ است و بسیاری از ناشران و نویسندگان برای پاسخگویی به نیاز مخاطبان گسترده‌ی چنین آثاری به چاپ روزافزون آن‌ها روی می‌آورند. نه، اشتباه نکنید! ادعاهای خرافی نه‌تنها افراد مسن یا بزرگسال، بلکه نوجوانان را نیز به خود جذب کرده و مانع رشد تفکر علمی در ذهن ایشان خواهد شد. در این میان، آثاری نیز با هدف روشنگری و آگاه‌سازی انسان امروزی تدوین شده‌اند که می‌کوشند تشخیص اطلاعات سره از ناسره را به خوانندگان خود بیاموزند. کتاب چگونه درباره چیزهای عجیب بیندیشیم (How to Think about Weird Things) از نمونه‌های موفق چنین آثاری است که به قلم تئودور شیک (Theodore Schick) و لوئیس ون (Lewis Vaughn) نگاشته شده.

کافی است همین حالا به یکی از شبکه‌های اجتماعی که در آن عضویت دارید، سری بزنید. قطعاً با اطلاعات و ادعاهایی درمورد موجودات ماورائی مواجه خواهید شد که از جذابیت بالایی برخوردارند و چه‌بسا شما را نیز مجذوب خود کنند. می‌بینید که دسترسی به شبه‌علوم تا چه حد آسان است و با استقبال گسترده‌ی مخاطبان روبه‌رو می‌شود. از سوی دیگر، به همین اندازه نیز از اصول علمی و روش‌هایی که علم در راه شناخت جهان پیش رویمان قرار می‌دهد، روی‌گردان هستیم. اطلاعات خرافی از آن‌جایی که مربوط به پدیده‌های نادیدنی یا موضوعات نیمه‌تخیلی هستند، قوه‌ی خلاقیت ما را برمی‌انگیزند، و از طرف دیگر چون به روش‌ها و مبانی خاصی نیز پای‌بند نیستند، برایمان قابل‌درک‌تر از یافته‌های علمی بوده و ما را بیشتر به سمت خود سوق می‌دهند. تئودور شیک و لوئیس ون در طی فصول نه‌گانه‌ی کتاب چگونه درباره‌ چیزهای عجیب بیندیشیم و زیربخش‌های آن‌ها، شما را با مبانی تفکر علمی-انتقادی آشنا کرده و ابزاری را در اختیارتان قرار می‌دهند که به کمک آن‌ بتوانید ادعاهای خرافی را شناسایی کنید.

فصل نخست پرسشگری و به چالش کشیدن اطلاعات دریافت‌شده را به شما آموزش خواهد داد. در فصل دوم ارزیابی عقلانی اطلاعات را خواهید آموخت تا در فصل سوم با نقش تجربیات شخصی در تشخیص درست از نادرست آشنا شوید. در فصل چهارم با سه موضوع مهم از جمله واقعیت، حقیقت و نسبیت‌باوری رویارو خواهید شد. موضوعاتی که درک تفاوت آن‌ها و ظرافت‌هایشان با توضیحات دقیق نویسندگان کتاب امکان‌پذیر خواهد بود. در فصل پنجم، نویسندگان دانش و منابع آن را به شما معرفی خواهند کرد و از اهمیت مدارک موجود در رد یا تأیید ادعاها برایتان خواهند گفت. شهود، ایمان و عرفان و نقش آن‌ها در تفکر انتقادی در همین فصل مشخص خواهند شد.

فصل ششم انواع برهان‌های منطقی مانند برهان استنتاجی، استقرایی، شمارشی، تشبیهی و... را به شما می‌آموزد و کاربرد آن‌ها را در بررسی اطلاعات و ادعاها نشان می‌دهد. انواع مغالطه‌ها و چگونگی آن‌ها نیز در همین فصل مورد بحث قرار می‌گیرند. در فصل هفتم با تظاهرکنندگان به علم و شگردهای خاص آن‌ها آشنا خواهید شد. فصل هشتم اوج آموزه‌های عملی این کتاب محسوب می‌شود و شما را برای ارزیابی دقیق شبه‌علوم آماده خواهد کرد. فصل نهم نیز، به‌عنوان بخش پایانی، شما را با برخی از علوم جعلی که احتمالاً قبلاً نیز با آن‌ها برخورد داشته‌اید روبه‌رو خواهد کرد. مطالعات موردی این فصل فوت‌وفن تحلیل و تفکر انتقادی را به‌صورت کارآمد به شما آموزش می‌دهند.

رامین رامبد کار برگردان این کتاب خواندنی را به انجام رسانده و نشر مازیار آن را به طرفداران کتاب‌های فلسفی و منطقی ارائه کرده. البته هم مخاطبان عام و هم متخصصان حوزه‌های فلسفی و منطقی می‌توانند از جنبه‌های تئوریک و عملی این اثر بهره‌های فراوانی ببرند و دستورالعمل‌های آن را در زندگی شخصی و اجتماعی خود به کار ببندند.

کتاب چگونه درباره چیزهای عجیب بیندیشیم برای چه کسانی مناسب است؟

برای آشنایی با اصول تفکر صحیح و اندیشه‌ی انتقادی می‌توانید با کتاب چگونه درباره چیزهای عجیب بیندیشیم همراه شوید و از بیراهه رفتن در مسیر اندیشه جلوگیری کنید.

با تئودور شیک و لوئیس ون بیشتر آشنا شویم

تئودور شیک نویسنده و فیلسوفی است که مدرک کارشناسی خود را در رشته‌ی فلسفه از دانشگاه هاروارد اخذ کرده و دکترایش را نیز از دانشگاه براون دریافت نموده. او هم‌اکنون استاد فلسفه در کالج مولنبرگ است و در آنجا به‌عنوان مدیر محاسبات دانشگاهی، مدیر سمینارهای دانشجویی و مدیر برنامه‌ی پژوهشگران فعالیت داشته. او تاکنون کتاب‌ها و مقالاتی در زمینه‌های مختلف فلسفه از جمله: فلسفه‌ی ذهن و فلسفه‌ی علم منتشر کرده است. دین، فلسفه‌ی زبان، فرافلسفه، معرفت‌شناسی، اخلاق و زیبایی‌شناسی از دیگر حوزه‌های مورد مطالعه‌ی تئودور شیک هستند.

لوئیس ون نیز از نویسندگان مطرح آثار فلسفی است که کتاب‌های درسی متعددی را در زمینه فلسفه، تفکر انتقادی و اخلاق به نگارش درآورده. کتاب حاضر نخستین اثر مشترک این دو نویسنده است که به فارسی ترجمه شده.

در بخشی از کتاب چگونه درباره‌ چیزهای عجیب بیندیشیم: اندیشیدن انتقادی برای دوران جدید می‌خوانیم

برخى از منتقدان علم مى‌گویند که علم نه تنها جستجویى بى‌طرفانه براى حقیقت نیست، بلکه یک ایدئولوژى امپریالیستى است که از جهان‌بینى خاصى، یعنى جهان‌بینى ماشین‌انگارانه، ماده‌باورانه و اتم‌باورانه هوادارى مى‌کند. اغلب به این ایدئولوژى، علم‌باورى گفته مى‌شود. به ادعاى آنان، علم باورى مروج این نگاه است که جهان ماشینى است عظیم و متشکل از ذرات ریز ماده که همانند توپ‌هاى کوچک بیلیارد با هم برهم‌کنش دارند. چنین جهانى براى بالیدن انسان خوشایند نیست زیرا با ما چونان ماشین‌ها برخورد مى‌کند؛ و با کنار گذاشتن عزت و وجه انسانى ما، اهمیت اندیشه‌ها، احساسات، و آرزوهاى‌مان را به هیچ مى‌انگارد. به ادعاى آنان هر کسى که اخبار شبانگاهى را بشنود، مى‌تواند شاهد تأثیرات ویرانگر این رهیافت بر واقعیت باشد.

به گفته‌ى این منتقدان ما نیازمند جهان‌بینى متفاوتى هستیم، که بیشتر ارگانیک، کلیت‌باور، و فرایندگرا باشد. جهان را نه به صورت ماشینى عظیم متشکل از موجودیت‌هاى منفرد، بلکه همچون ماشینى عظیم ساخته‌شده از فرایندهاى وابسته به هم باید نگریست. تنها با اتخاذ این نوع جهان‌بینى است که مى‌توانیم توازن اجتماعى، روانى، و بوم‌شناختى لازم را براى بقاى ادامه‌دار بر این سیاره دوباره به دست آوریم.

گرچه ممکن است در هر زمانى جهان‌بینى خاصى بر جامعه علمى حکمفرما باشد، نسبت دادن جهان‌بینى خاصى به علم اشتباه است. علم روشى براى پى بردن به حقیقت است، نه مجموعه‌ى خاصى از حقایق. علم راهى است براى حل کردن مسائل، نه جواب آن‌ها. همان گونه که نمى‌توان علم را با کاربردهایش مورد شناسایى قرار داد، از روى نتایجش هم نمى‌توان چنین کرد. در گذر سال‌ها، جهان‌بینى‌هایى که دانشمندان داشته‌اند به شدت دستخوش دگرگونى شده است. جهان‌بینى مکانیک کوانتومى فرسنگ‌ها از جهان‌بینى ماشین‌انگارانه‌ى سده‌ى هفدهم به دور است.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌سخن
دیباچه
فصل 1. مقدمه: برخورد نزدیک با عجایب
اهمیت چرا
وراى عجیب تا یاوه
نمونه‌هایى از شگفت‌انگیزى
توضیحات
فصل 2. ممکن بودن ناممکن
پارادایم‌ها و پارانرمال
امکان‌پذیرى منطقى در برابر امکان‌ناپذیرى فیزیکى
امکان‌پذیرى ESP
نظریه‌ها و چیزها
درباره آگاهى از آینده
پرسش‌هاى مطالعه
این ادعاها را ارزیابى کنید. آیا آن‌ها معقول‌اند؟
پرسش‌هاى مباحثه
مسئله‌ى میدانى
خواندن و نوشتن انتقادى
خواندنى‌هاى پیشنهادى
توضیحات
فصل 3. جستجوى حقیقت در تجربه‌ى شخصى
به نظر آمدن و بودن
دریافتن: درست یا نادرست؟
پایایى‌هاى دریافتى
نقش چشمداشت
جستجوى شفافیت در ابهام
قضیه‌ى بلوندلو
یوفو (UFO)هاى «برساختى»
یادآورى: آیا ما گذشته را اصلاح مى‌کنیم؟
قضاوت کردن: عادت پیش‌فرض‌هاى بى‌پایه
نپذیرفتن مدرک
اعتبار بخشیدن خیالى
یکسوگرایى تأیید کردن
خطاى دسترس‌پذیرى
یابنده‌گرى نمودگرایانه
علیه بخت
محدودیت‌هاى تجربه‌ى شخصى
پرسش‌هاى مطالعه
این ادعاها را ارزیابى کنید. آیا آن‌ها معقول‌اند؟
پرسش‌هاى مباحثه
مسئله‌ى میدانى
خواندن و نوشتن انتقادى
خواندنى‌هاى پیشنهادى
توضیحات
فصل 4. نسبیت‌باورى، حقیقت، و واقعیت
هر کدام از ما واقعیت خودمان را مى‌آفرینیم
واقعیت ساختى اجتماعى دارد
واقعیت از قالب‌بندى‌هاى مفهومى ساخته مى‌شود
چاهِ نسبیت‌باور
رویارویى با واقعیت
پرسش‌هاى مطالعه
این ادعاها را ارزیابى کنید. آیا آن‌ها معقول‌اند؟
پرسش‌هاى مباحثه
مسئله‌ى میدانى
خواندن و نوشتن انتقادى
خواندنى‌هاى پیشنهادى
توضیحات
فصل 5. دانش، باور، و مدرک
فنون دانش‌یابى بابِلى
دانش گزاره‌اى
دلایل و مدرک
عقیده‌ى خبره
همخوانى و توجیه کردن
منابع دانش
رویکرد به ایمان
رویکرد به شهود
رویکرد به تجربه‌ى عرفانى
بازنگرى اختربینى
پرسش‌هاى مطالعه
این ادعاها را ارزیابى کنید. آیا آن‌ها معقول‌اند؟
پرسش‌هاى مباحثه
مسئله‌ى میدانى
خواندن و نوشتن انتقادى
خواندنى‌هاى پیشنهادى
توضیحات
فصل 6. برهان‌ها خوب، بد، و عجیب
ادعاها و برهان‌ها
برهان‌هاى استنتاجى
برهان‌هاى استقرایى
استقراى شمارشى
استقراى تشبیهى
استقراى فرضى (گمانه‌زنى، یا نتیجه‌گیرى با بهترین توصیف)
مغالطه‌هاى ساده
مقدمه‌هاى ناپذیرفتنى
طلب کردن پرسش
دوراهى دروغین
مقدمه‌هاى پَرت
ایهام
ترکیب‌بندى
بخش‌بندى
رویکرد به فرد
مغالطه‌ى تبارشناختى
رویکرد به صاحب‌نظر
رویکرد به توده‌ها
رویکرد به سنّت
رویکرد به نادانى
رویکرد به ترس
مقدمه‌هاى ناکافى
کلیت‌بخشى شتاب‌زده
همانندى اشتباه‌آمیز
علیت نادرست
پرسش‌هاى مطالعه
این ادعاها را ارزیابى کنید. آیا آن‌ها معقول‌اند؟
پرسش‌هاى مباحثه
مسئله‌ى میدانى
خواندن و نوشتن انتقادى
خواندنى‌هاى پیشنهادى
توضیحات
فصل 7. علم و متظاهران به آن
علم و جزم‌اندیشى
علم و علم‌باورى
روش‌شناسى علمى
فرضیه‌هاى تأییدکننده و ردکننده
معیارهاى بسندگى
آزمون‌پذیرى
ثمربخشى
گستره
سادگى
محافظه‌کارى
آفرینش‌باورى، تکامل و معیارهاى بسندگى
آفرینش‌باورى علمى
طرح هوشمندانه
پیراروانشناسى
پرسش‌هاى مطالعه
این ادعاها را ارزیابى کنید، آیا آن‌ها معقول‌اند؟
پرسش‌هاى مباحثه
مسئله‌ى میدانى
خواندن و نوشتن انتقادى
خواندنى‌هاى پیشنهادى
توضیحات
فصل 8. چگونگى ارزیابى «درمان معجزه‌آسا»
تجربه‌ى شخصى
ماهیت متغیر بیمارى
اثر دارونما
دلایل نادیده گرفته شده
مدرک پزشک
رویکرد به سنت
دلایل علم
پژوهش پزشکى
مطالعات منفرد
نتایج متناقض
مطالعات متناقض با فاکت
محدودیت‌هاى مطالعات
انواع مطالعات
آزمایش‌هاى درون لوله
مطالعات با جانوران
مطالعات مشاهداتى
آزمون‌هاى بالینى
پرسش‌هاى مطالعه
این ادعاها را ارزیابى کنید. آیا آن‌ها معقول‌اند؟
پرسش‌هاى مباحثه
مسئله‌ى میدانى
خواندن و نوشتن انتقادى
خواندنى‌هاى پیشنهادى
توضیحات
فصل 9. مطالعات موردى در قلمرو شگفت‌آورى
فرمول بیابیجار
گام 1: ادعا را به وضوح بیان کنید
گام 2: مدرک مربوط به ادعا را بیازمایید
گام 3: فرضیه‌هاى جایگزین را در نظر بگیرید
گام 4: بنا به معیارهاى بسندگى، هر فرضیه را رتبه‌بندى کنید
هومیوپاتى
آب‌یابى با عصا
آدم‌ربایى‌هاى یوفو (UFO)
ارتباط برقرار کردن با مردگان
تجربیات نزدیک به مرگ
اشباح
پرسش‌هاى مطالعه
این ادعاها را با استفاده از روش بیابیجار ارزیابى کنید
مسئله‌ى میدانى
خواندن و نوشتن انتقادى
خواندنى‌هاى پیشنهادى
توضیحات
پى‌گفتار
دورنماى رازها
نمایه