معرفی و دانلود کتاب انسان سوژه گونه: بررسی جامعه شناسی روانی

معرفی کتاب انسان سوژه گونه: بررسی جامعه شناسی روانی

کتاب انسان سوژه گونه تفاوت‌های ذاتی و اکتسابی میان انسان‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهد و در این میان، در دو مفهوم مناقشه‌برانگیز «فرد» و «سوژه» عمیق می‌شود. مرتضی منادی با اتخاذ رویکرد روان‌کاوی اجتماعی، به پرسشی کلیدی در باب نحوه‌ی کم کردن این تفاوت‌ها، پاسخ می‌دهد.

درباره‌ی کتاب انسان سوژه‌گونه

مرتضی منادی کتاب انسان سوژه‌گونه را در پاسخ به این پرسش نگاشته که چرا انسان‌ها اساساً با یکدیگر تفاوت دارند؟ قطعاً هریک از ما متوجه این تفاوت‌های ذاتی یا اکتسابی در خودمان و دیگران شده‌ایم، اما آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌ایم که این تفاوت‌ها از کجا نشأت می‌گیرند؟ زیست‌بوم، نژاد، اقتصاد، سیاست یا فرهنگ چه سهمی در این تفاوت‌ها دارند؟ و آیا می‌توان طی اقداماتی این تفاوت‌ها را کم کرد و به حداقل رساند؟ منادی در این کتاب خود، رویکرد روان‌کاوی اجتماعی را اتخاذ کرده تا به درک بهتری از رفتارهای اجتماعی و تفاوت‌های انسانی برسد.

«فرد» و «سوژه» دو مفهوم رایج علوم انسانی هستند که هریک تعاریف مخصوص به خود را دارند. در علوم انسانی، «فرد» را شخصی توصیف می‌کنند که بیش از آنکه سوژه‌ای آگاه و فعال باشد، ابژه‌ای منفعل است که برای مقاصد مختلف مورد مطالعه و استفاده قرار می‌گیرد. او کارهایی انجام می‌دهد که به نتیجه‌ی آن‌ها آگاه نیست و اساساً نمی‌تواند بر ساختار، غالب و جریان‌ساز شود. به‌عکس، «سوژه» شخصی آگاه است که می‌داند چه‌کار می‌کند و چرا این کار را می‌کند. او مقاصد و اهداف خویش را می‌شناسد و تقریباً بر ضمیر ناخودآگاه خود مسلط است.

علوم انسانی ازجمله روان‌شناسی و جامعه‌شناسی پاسخ‌های متفاوتی به سوالِ «آیا فرد و سوژه یکی هستند؟» داده‌اند. برخی بر این موضع‌اند که انسان ذاتی منفعل و تأثیرپذیر از جامعه دارد که نمی‌تواند در مقابل فرهنگ قد علم کند. موضع مخالفی نیز وجود دارد که انسان را سوژه‌ای تمام و کمال و مقتدر می‌خواند که در مقابل جامعه و فرهنگ می‌ایستد و جریان‌ساز می‌شود. عده‌ای نیز بر این باورند که انسان میان سوژه‌بودگی و فردبودگی در نوسان است؛ گاهی فعال و گاه منفعل است. با وجود این تفاوت‌ها، همه‌ی متخصصان متفق‌القول هستند که سوژه از فرد متمایز و از آن اعلاتر است. اما آن‌ها همچنین این نوید را می‌دهند که هر دو ماهیتی اکتسابی و آموختنی دارند و انسان طی فرآیندی می‌تواند به فرد یا به سوژه تبدیل شود. هدف کتاب انسان سوژه‌گونه کالبدشناسی و بررسی عمیق این دو مفهوم پیچیده و مناقشه‌برانگیز است.

هدف مرتضی منادی در کتاب انسان سوژه‌گونه نخست این است که تفاوت بین انسان‌ها را نشان دهد و دوم، کالبدشکافی موضوع به کمک اطلاعات موجود و ارائه‌ی سنتزی از آن‌ها برای روشن شدن مسئله است. تمام این‌ موارد در نهایت، جهت پیشرفت جامعه به کار گرفته می‌شوند؛ چراکه در حل هر مسئله‌ی اجتماعی ابتدا شناخت وضعیت موجود ضروری می‌نماید و سپس راه‌حلی مؤثر از پس این شناخت سر بر می‌آورد.

نشر اندیشه احسان کتاب انسان سوژه‌گونه را چاپ و روانه‌ی بازار کرده است.

کتاب انسان سوژه‌گونه برای چه کسانی مناسب است؟

این اثر به مخاطبان کتب علوم انسانی، به‌ویژه علاقه‌مندان به حوزه‌ی جامعه‌شناسی و روان‌کاوی پیشنهاد می‌شود.

در بخشی از کتاب انسان سوژه گونه: بررسی جامعه شناسی روانی می‌خوانیم

آیا وقعاً ایدئولوژی و قدرت سوژه‌ساز و سوژه‌پرور هستند؟ یا هردو سوژه‌کُش هستند؟ این پرسش جای بحث دارد. در واقع ایدئولوژی مجموعه‌ی قوانین، ارزش‌ها، هنجارها، بایدها و نبایدهایی است که برای تمامی لحظات و ارکان زندگی خصوصی و جمعی افراد یک جامعه در نظر گرفته می‌شود. به زبان دیگر, ایدئولوژی زندگی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و خصوصی افراد، یک جامعه و حتی روابط بین فردی را شکل می‌دهد و هدایت و کنترل می‌کند. بعضی از ایدئولوژی‌ها در عرصه‌های زندگی خصوصی افراد نیز دخالت می‌کنند و قوانینی را در نظر می‌گیرند. لِشِک کولاکوفسکی فیلسوف لهستانی، «در مقاله‌ی «توتالیتاریسم [اقتدارگرایی] و فضیلتِ دروغ» می‌نویسد که هدف واقعی توتالیتاریسم آن است که چیرگیِ ایدئولوژیِ خود را به مرتبه‌ای برساند که در آن زندگی خصوصی کاملاً از میان برود و انسان‌ها یک‌سره به مصادیقی از شعارهای ایدئولوژیک تقلیل پیدا کنند.» (کولاکوفسکی, 1388: 22) وی در تأیید ادعای خود به کمونیسم پرداخته و معتقد است که «کمونیسم، برده‌داری و مطاوعت محض فئودالی را دوباره برقرار ساخت و این روش تا مدت زمانی طولانی – هر چند در سطوح ابتدایی تولید – مؤثر واقع شد. اما رژیم برای فراتر رفتن از این حد, یا احتیاج به محرک و انگیزه‌ی ایدئولوژیک داشت و یا نیاز به آنچه اصطلاحاً مهمیز و مشوق مادی خوانده می‌شود.» (همان, 68)‌هانا آرنت نیز معتقد است، «ایدئولوژی‌ها – ایسم‌هایی که برای ارضای هوادارانشان می‌توانند هر چیز و هر رخدادی را با استنتاج منطقی از یک قضیه‌ی اصلی توجیه کنند – پدیده‌هایی بسیار تازه‌اند.» (آرنت، 1388: 318) به هر جهت, ایدئولوژی یک ساختار دارد, یک حریم دارد, یک محدوده دارد و قوانین مشخص و ثابتی دارد. ازاین‌رو, با توجه به اینکه ایدئولوژی نخست، دارای چارچوب مشخصی است و ضمناً ساختارمند است و دوم، مایل است اجرا بشود و برای اجرا شدن نیازمند همکاری مخاطبانش است، پس باید برای اجرای ایدئولوژی نقش‌هایی را واگذار کند.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: بررسی فرد و سوژه
فصل دوم: تفاوت فرد و سوژه
فصل سوم: اهمیت فرد یا سوژه
فصل چهارم: فرایند تبدیل فرد به سوژه
فصل پنجم: موانع و عوامل سوژه‌سازی
فصل ششم: روان‌کاوی و سوژه
فصل هفتم: آموزش سوژه‌بودگی
فهرست منابع