معرفی و دانلود کتاب حافظ و رود جادو: پیوندهای ادبیات و روانکاوی 1

معرفی کتاب حافظ و رود جادو: پیوندهای ادبیات و روانکاوی 1

کتاب حافظ و رود جادو نوشتۀ فرزام پروا اثری جادویی و رمزآلود است که با تکیه بر مفاهیم زبانشناسی، روانشناسی و ادبیات به روانکاوی شعر حافظ و آن دسته از مفاهیم مبتنی بر روانکاوی‌ می‌پردازد که این شاعر توانا در اشعارش مد نظر داشته است. این اثر خواندنی نمونه‌ای نوین در حوزۀ حافظ‌پژوهی به شمار می‌رود.

درباره‌ی کتاب حافظ و رود جادو

کتاب حافظ و رود جادو اثر جالب و خواندنی دکتر فرزام پروا نویسنده، مترجم و روان‌پزشک ایرانی در حوزۀ حافظ‌پژوهی است. همه‌ی ما می‌دانیم غزلیات حافظ در زبان و ادبیات فارسی رقیب ندارد. صدها سال از عصر این شاعر پرآوازه می‌گذرد و هنوز هیچ‌کس به هیچ زبانی نتوانسته است دیوان اشعاری شبیه به اثر او از خود به جای بگذارد. تأثیر شگرف و بلامنازع حافظ بر زبان فارسی بر کسی پوشیده نیست. این شاعر توانا جایگاه ویژه‌ای در میان فارسی‌زبانان دارد و دیوان اشعار او زینت‌بخش سفره‌های یلدا و هفت‌سین ایرانیان است. اما شعر او چه سِرّی دارد؟ چه راز و رمزی در اشعار او نهفته است؟ نویسندۀ کتاب حاضر با تأکید بر جایگاه بلندبالای دیوان حافظ کوشیده است شعر حافظ را روانکاوی کند و از منظر روانکاوی مدرن و باستان‌شناسی ادبی به پشت پردۀ راز و رمزهای این اشعار بی‌رقیب بپردازد.

فرزام پروا در کتاب حافظ و رود جادو به بررسی اشعار حافظ از منظر روانکاوی مدرن پرداخته است. نکتۀ جالب در مورد این کتاب اینجاست که خود نویسنده روان‌پزشک و روانکاو است و با نگاهی بین‌رشته‌ای در مرز بین رشته‌های ادبیات، زبانشناسی و روانشناسی به مبحث حافظ‌پژوهی می‌پردازد. از این منظر، کتاب حافظ و رود جادو نگاه نوینی به حوزۀ حافظ‌پژوهی دارد که تأمل در آن برای علاقه‌مندان به اشعار حافظ خالی از لطف نیست.

گفتنی است اثر حاضر با مقدمه‌ای از استاد بهاءالدین خرمشاهی و به همت نشر نگاه به چاپ رسیده است.

نکوداشت‌های کتاب حافظ و رود جادو

- سالیان سال بود کتابی دربارۀ اندیشه و هنر و درواقع شعر و شخصیت حافظ، به این ژرفی و حتی شگرفی نخوانده بودم. (بهاءالدین خرمشاهی، نویسنده، مترجم و حافظ‌پژوه)

- با یک اثر دوران‌ساز مواجه هستیم که هم بازنمای یک پژوهش اصیل در حیطه‌ ادبیات و هم در حیطه‌ روانکاوی است و انعکاس پیوند زبان‌شناسی، روانکاوی و ادبیات است. (جلیل اعتماد، پژوهشگر پسادکتری روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد)

- کتاب حافظ و رود جاری از منظر تازه‌ای به موضوعات معتنابه حافظ‌پژوهی پرداخته است و بیشتر به چگونه‌گفتن حافظ پرداخته تا چه گفتن او. (منصور پایمرد، حافظ‌پژوه و مدرس مرکز حافظ‌شناسی)

کتاب حافظ و رود جادو برای چه کسانی مناسب است؟

اگر از علاقه‌مندان به شعر حافظ و حافظ‌پژوهی هستید و دوست دارید اشعار حافظ را از منظر روانکاوانه مورد بررسی قرار دهید، خواندن این اثر را در برنامه مطالعاتی خود بگنجانید.

با فرزام پروا بیشتر آشنا شویم

فرزام پروا، ‌روانکاو فرهنگی و ‌متخصص ‌روان‌پزشکی و ‌روانکاوی، متولد سال 1349 است. او هم آثار تألیفی در کارنامه ادبی خود دارد و هم آثار ترجمه‌شده. از آثار ارزشمند او می‌توان به روش‌های علمی و کاربردی مطالعه، گمشده در آینه، دارنامه، شهرهای بی‌نشان، و رویاها اشاره کرد. دکتر پروا علاوه بر اداره مطب، فعالیت‌های آموزشی گسترده‌ای هم دارد و کلاس‌های روانکاوی و دوره‌های آشنایی با آثار لکان برگزار می‌کند.

در بخشی از کتاب حافظ و رود جادو می‌خوانیم

تمام اندیشورانی که در طی این سال‌ها ‌درمورد حافظ و شاهکار توضیح‌ناپذیر او قلم زده‌اند سعی کرده‌اند به این پرسش پاسخ دهند که حافظ از چه سخن می‌گوید؟ نکته‌ای که توجه به آن لازم است این است که اگر صورت‌مسئله حافظ واقعاً این بود که «او از چه سخن می‌گوید»، دیگر تفاوت او با دیگر‌گویندگان معنی نداشت. دیگر این همه تلاش برای گفتن آنچه او می‌گوید، جایی نداشت. نکته ظریفی که در اینجا وجود دارد این است که این همه تلاش برای مشخص‌کردن آنچه او می‌گوید، اصولاً اگر می‌توانست به سرانجام برسد، دیگر صحبت ‌درمورد آنچه او می‌گوید تمامی می‌گرفت. اما ظاهراً این بحث تمامی ندارد. و حالا این پرسش مطرح می‌شود که چرا این بحث تمام نمی‌شود؟ چرا هرقدر این موضوع را شرح‌و‌بسط دهیم، بازهم به نظر می‌رسد که نکاتی ناگفته مانده‌است؛ نکاتی که فصل ممیزه حافظ با تمام گویندگانی است که همین سخن‌ها را گفته‌اند، اما حافظ نیستند ، و هیچ‌گاه نخواهند بود. پاسخ این پرسش اساسی، که به‌نظرم ‌تابه‌حال به‌کلی مغفول مانده، در پاسخ به پرسش دیگری نهفته، و آن این است که حافظ با که سخن می‌گوید؟

کلامی بر عمق جان می‌نشیند که عمق جان را مقصود کرده باشد. پس بایستی اول تمام انواع «دیگری» که مقصود حافظ بوده را شناسایی کنیم. حافظ روی تمام ظرفیت‌های کلام انگشت می‌گذارد و تمام دیگری‌ها یا مخاطب‌های ممکن کلام را هدف قرار می‌دهد و این دلیل نافذبودن کلام اوست: از دیگری تصویری گرفته تا دیگری سمبولیک (بزرگ‌دیگری) و دیگری‌ای که درخواستی دارد (سائق) و دیگری‌ای که اشتیاقی دارد و دیگری‌ای که بی‌ثبات و متناقض‌گونه (پارادوکسیکال) است و به‌ همین دلیل، از دادن معنی ناتوان . تمام انواع دیگری در کلام حافظ وجود دارد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه استاد خرمشاهی
پیشگفتار نویسنده
چند توضیح ضروری
‌پیش‌درآمد: رود جادویی روح
حضور شمس: معتکف پرده غیب
غیاب شمس: شب و دوش و شب قدر
سلطان و ملکه دیوان / گل و مرغ دیوان
عین‌الشمس: چشمه خورشید / عزیز دیوان
کمان نفی و تعلیق در چنگ حافظ
بتهوون با حافظ: سلاطین موسیقی، فقیران سرنوشت
چخوف با حافظ [: از قعر درد تا چکاد چامه‌سرایی]
حافظ بر کوه قاف
خمر بهشتی، باغ بهشتی
حافظ فرهنگ بر پرده گلریز
پی‌گفتار: خداحافظ و سلامی چو بوی خوش آشنایی
کتابنامه
‌کتاب‌شناسی انگلیسی