معرفی و دانلود کتاب دزد هنر: داستانی واقعی از عشق، جنایت و دلبستگی‌های مهلک

معرفی کتاب دزد هنر: داستانی واقعی از عشق، جنایت و دلبستگی‌های مهلک

کتاب سال واشنگتن پست! دنیای جرائم هنری اغلب در فیلم‌ها و رمان‌های پرهیجان بازنمایی می‌شود، اما ماجرای کتاب دزد هنر نشان می‌دهد که واقعیت می‌تواند حتی از خیال هم نفس‌گیرتر باشد. این اثر روایت روزنامه‌نگار برجسته مایکل فینکل از زندگی مردی به نام استفان بریتویزر است؛ فردی که دلبستگی بیمارگونه‌اش به هنر و زیبایی، او را به وسوسه‌ی سرقت آثار هنری کشاند و سرانجام در مسیری تاریک فرو برد که به نابودی صدها شاهکار انجامید. فینکل در این کتاب پرفروش نیویورک تایمز، زندگی واقعی بریتویزر را همچون یک تریلر جنایی پرکشش روایت می‌کند؛ داستانی درباره‌ی عشقی افراطی به زیبایی‌شناسی که مرز میان شیفتگی و خیانت به میراث هنری بشر را در هم می‌شکند.

درباره‌ی کتاب دزد هنر

کتاب دزد هنر (The Art Thief: A True Story of Love, Crime, and a Dangerous Obsession) به قلم مایکل فینکل (Michael Finkel) روایت زندگی مردی است که در تاریخ جنایت‌های هنری بی‌همتاست: استفان بریتویزر؛ جوانی فرانسوی که از همان کودکی مفتون تابلوهای نقاشی و مجسمه‌های کلاسیک بود؛ شیفتگی‌ای که ابتدا در قامت علاقه‌ای بی‌ضرر پدیدار شد اما رفته‌رفته به وسواسی سرسخت و مهارنشدنی بدل شد.

بریتویزر برخلاف سارقان معمولی، نه در جست‌وجوی ثروت بود و نه تحت فرمان باندهای مافیایی. او تنها یک آرزو داشت: «تملک» آثار هنری. بریتویزر طی نزدیک به هشت سال، بیش از دویست اثر از موزه‌ها، گالری‌ها و کلیساهای اروپا ربود؛ آثاری که ارزششان به میلیاردها دلار می‌رسید. از میان این گنجینه می‌توان به تابلوهایی از استادان مکتب باروک، نقاشی‌های ظریف رنسانس و مجسمه‌هایی از سده‌های میانه اشاره کرد؛ آثاری که هر یک بخشی از حافظه‌ی فرهنگی اروپا بودند.

برای درک وسعت سرقت‌های او کافی است به نمونه‌های مشهور تاریخ نگاهی بیندازیم: سرقت نقاشی «مونالیزا» از موزه‌ی لوور در سال 1911 که برای همیشه در تاریخ ثبت شد؛ یا دزدی‌های پرسر و صدای آثار ون‌گوگ، رامبرانت و ورمیر در دهه‌های اخیر. هر یک از این پرونده‌ها تنها شامل یک یا چند اثر بود، اما کارنامه‌ی بریتویزر در مقیاسی به‌مراتب حیرت‌انگیزتر قرار می‌گیرد: صدها شاهکار در مدت زمانی کوتاه، آن هم بدون فروش حتی یک اثر. به همین خاطر است که بسیاری او را دزدی بی‌همتا در تاریخ جنایت‌های هنری می‌دانند!

راز اصلی این سرقت‌ها در چند کلمه خلاصه می‌شد: سادگی، مهارت و جسارت. بریتویزر غالباً در روز روشن و در ازدحام بازدیدکنندگان وارد موزه‌ها می‌شد. با آرامشی خیره‌کننده تابلوها را از قاب درمی‌آورد، پیچ‌های نگهدارنده را می‌گشود، مجسمه‌ها را از جای برمی‌داشت و بی‌هیچ دستپاچگی آن‌ها را در کیف‌دستی یا زیر لباسش پنهان می‌کرد. ابزار همیشگی‌اش یک چاقوی جیبی سوئیسی بود. جسارت و اعتمادبه‌نفس بریتویزر به‌حدی زیاد بود که نگهبانان کمتر به او مشکوک می‌شدند و خروج او را همچون بازدیدکننده‌ای عادی در نظر می‌گرفتند.

بریتویزر و سندروم استاندال

اما سرقت‌های بریتویزر صرفاً از عطش او به مالکیت آثار هنری محدود نمی‌شد و به گفته‌ی برخی روان‌شناسانی که با او صحبت کرده‌اند، بیشتر به اختلالی روانی می‌مانست. فینکل در روایت خود به پدیده‌ای اشاره می‌کند که در روان‌شناسی هنر به نام سندروم استاندال شناخته می‌شود؛ حالتی که در آن مواجهه با آثار هنری سترگ موجب سرگیجه، تپش قلب و احساس سرخوشی شدید می‌شود. حالات بریتویزر نیز بی‌شباهت به چنین وضعی نبود؛ او در برابر تابلوها و مجسمه‌ها چنان دچار جذبه می‌شد که گویی نیرویی بر او چیره می‌گردید. میل او به «مالکیت» هنر، از جنس همان شور بیمارگونه بود؛ عشقی که از نقطه‌ای به بعد مرز خود را با وسواس و جنایت از دست داد.

مایکل فینکل و سرقت‌های هنری که تاریخ را تکان داد

مایکل فینکل کتاب دزد هنر را بر پایه‌ی گزارش‌های دقیق، مصاحبه‌ها و بازجویی‌های رسمی سامان داده است. او از منابع مختلف بهره گرفته: گفت‌وگو با مأموران پلیس، مقامات قضایی، کارشناسان هنر و حتی نزدیکان بریتویزر. حاصل این تلاش، روایتی است که هم از دقت یک گزارش تحقیقی برخوردار است و هم از کشش یک رمان جنایی. فصل‌های کتاب همچون پرده‌های یک نمایش‌نامه گشوده می‌شوند؛ هر فصل بخشی از سرقت‌ها، رابطه‌ی بریتویزر با همدم و همدستش آن-کاترین کلین‌کلاوس، یا سرانجام تراژیک ماجرا را به تصویر می‌کشد.

رابطه‌ی بریتویزر و آن-کاترین خود داستانی در دل داستان است: پیوندی پرشور و متناقض، ترکیبی از عشق و همدستی، ترس و لذت. او در بسیاری از سرقت‌ها نقش دیده‌بان را ایفا می‌کرد؛ و هرچند بعدها در بازجویی‌ها و دادگاه‌ها بارها نقش خود را انکار کرد، اما بی‌تردید حضورش در کنار بریتویزر بخشی از نیروی محرک این ماجراجویی‌ها بود.

کتاب دزد هنر فراتر از یک اثر جنایی است. مایکل فینکل با زبانی دقیق و لحن روایی و پرکشش، پرسشی عمیق پیش روی خواننده می‌گذارد: عشق به هنر و زیبایی تا کجا می‌تواند پیش رود؟ و چه هنگام این عشق، به وسواسی ویرانگر بدل می‌شود که هم فرد را به نابودی می‌کشاند و هم جهانی را از بخشی از میراث گرانبهایش محروم می‌سازد؟

کتاب دزد هنر توسط الهام صیفی کار ترجمه شده و با همت تیم انتشارات کتابراه در اختیار مخاطبان قرار گرفته است.

جوایز و افتخارات کتاب دزد هنر

• از پرفروش‌ترین آثار نیویورک تایمز
• انتخاب به عنوان کتاب سال در فهرست نشریات معتبری مانند نیویورکر، واشنگتن پست و لیت هاب
• نامزد جایزه‌ی گودریدز در بخش بهترین کتاب غیرداستانی سال 2023
• حضور در فهرست نامزدهای نهایی جایزه‌ی انجمن نویسندگان جنایی بریتانیا در سال 2024
• در سال 2024، این کتاب به‌عنوان اثر منتخب برنامه‌ی WestportREADS معرفی شد.

نکوداشت‌های کتاب دزد هنر

• روایتی نفس‎‌گیر از وسواسی که مرز بین عشق به هنر و زیبایی و جنایت را در هم شکسته است. (واشنگتن پست)
• کتابی که شاید شبیه به یک تریلر روان‌شناختی خوانده شود اما همه‌چیز در آن واقعی است. (نیویورکر)
• مایکل فینکل یکی از عجیب‌ترین و تراژیک‌ترین ماجراهای دنیای هنر را با ظرافتی مثال‌زدنی روایت کرده است. (وال استریت ژورنال)
• ترکیبی استادانه از دقت روزنامه‌نگاری و کشش داستان‌سرایی. (پابلیشرز ویکلی)
• کتابی که نه‌تنها سرگرم‌کننده است بلکه تصویری هولناک از آسیب‌پذیری میراث هنری جهان به دست می‌دهد. (لایبرری ژورنال)

کتاب دزد هنر برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب دزد هنر به تمام افرادی پیشنهاد می‌شود که به جنایت‌های واقعی و تاریخ هنر علاقه دارند و می‌خواهند روایت پرکشش زندگی مردی را بخوانند که عشق افراطی به زیبایی او را به مرز جنایت کشاند. این اثر برای دوستداران داستان‌های نفس‌گیر، علاقه‌مندان به روان‌شناسی وسواس و همچنین خوانندگانی که دغدغه‌ی میراث فرهنگی دارند، تجربه‌ای تکان‌دهنده و فراموش‌نشدنی خواهد بود.

در بخشی از کتاب دزد هنر: داستانی واقعی از عشق، جنایت و دلبستگی‌های مهلک می‌خوانیم

سرقت‌های خشونت‌آمیز و شبانه توهینی به این عقیده‌ی بریتویزر به شمار می‌رود که می‌گوید دزدی آثار هنری کاری است که باید در روشنایی روز و با زیرکی، ظرافت و مهارت تمام انجام شود؛ بدون اینکه آب در دل کسی تکان بخورد. اما دلیل نفرت او از سرقت گاردنر این نیست، بلکه اتفاقی است که بعد از آن افتاد. دزدان به طبقه‌ی بالا رفتند و باشکوه‌ترین اثر موزه، نقاشی رامبرانت مربوط به سال 1633 یعنی طوفان در دریای جلیل را پایین آوردند. سپس یکی از مردان، چاقویی در بوم نقاشی فرو کرد.

بریتویزر به‌سختی می‌تواند چنین صحنه‌ای را تصور کند: تیغه‌ای که لبه‌ی کار را پاره می‌کند، ذرات رنگ که این طرف و آن طرف می‌پاشند، تاروپود بوم که با صدای خش‌خش پاره می‌شود، دورتادور تابلو که نوزده فوت است، بریده می‌شود تا اینکه تابلو از قاب و چارچوب جدا شود، شبیه به فردی محتضر تکان‌تکان می‌خورد و به خود می‌پیچد، رنگ‌ها ترک برمی‌دارند و بیش از قبل کنده می‌شوند. سپس دزدها سراغ اثر دیگری از رامبرانت می‌روند و همین کار را تکرار می‌کنند.

روش کار بریتویزر این‌طور نیست. صرف‌نظر از اینکه یک مجرم چقدر فاسد است، پاره‌کردن یا خراب‌کردن عمدی یک نقاشی هنوز هم غیراخلاقی است. بریتویزر می‌داند که قاب تابلو باعث می‌شود نقاشی برای سرقت سنگین باشد، پس وقتی یک نقاشی را از روی دیوار پایین می‌آورد، آن را می‌چرخاند و میخ‌ها و گیره‌های پشت قاب را بیرون می‌کشد تا قاب زمین بیفتد و بعد هم آن را در موزه رها می‌کند. اگر برای این کارها وقت نداشته باشد، بی‌خیال این جرم می‌شود. اما اگر برای چنین دقتی فرصت کافی داشته باشد، مراقب است تا نقاشی را که اکنون مانند یک نوزاد آسیب‌پذیر است، در برابر خراش‌، تاب خوردگی‌، چروک‌ و کثیف شدن در امان نگه دارد.