معرفی و دانلود کتاب دود سرگردان: داستانی تاریخی (قرن اول هجری)

معرفی کتاب دود سرگردان: داستانی تاریخی (قرن اول هجری)

کتاب دود سرگردان یک رمان تاریخی از قرن یکم هجری قمری است که علی اکبر فرهنگی، نویسنده و استاد دانشگاه به‌نام ایرانی، آن را بر پایه‌ی سال‌ها پژوهش و مطالعه به رشته‌ی تحریر درآورده. این کتاب سرگذشت صالح بن عبدالرحمن تمیمی را شرح می‌دهد. او یک اسیر ایرانی بود که بعدها به مقام وزارت حکومت امویان در عراق می‌رسد و نقش مهمی در انتقال دیوانسالاری ایرانی به کشورهای عربی ایفا می‌کند.

درباره‌ی کتاب دود سرگردان

علی اکبر فرهنگی، نویسنده و استاد دانشگاه ایرانی کتابی شش جلدی پیرامون دیوانسالاری در ایران به تألیف درآورده که حاصل سی سال پژوهش و مطالعه‌ی جدی در این زمینه است. او در جریان تألیف این کتاب به یک شخصیت ایرانی به نام صالح بن عبدالرحمن تمیمی برخورد که نقشی اساسی در انتقال تجارب حکومت‌داری ایرانیان به حکومت های عربی داشت. با توجه به این نقش تاریخی مهم و بحث‌برانگیز، او به نوشتن کتابی درباره‌ی این شخصیت همت گمارد و در طی چهار سال، زندگی صالح بن عبدالرحمن تمیمی را در کتاب دود سرگردان، در قالب یک رمان پرکشش به تألیف رساند.

کتاب دود سرگردان روایتگر سرگذشت صالح بن عبدالرحمن تمیمی در قالب رمانی تاریخی است که داستان آن در قرن اول هجری قمری می‌گذرد. این کتاب با شرح حمله‌ی سپاه عبدالله بن عامر به خراسان در سال سی هجری آغاز می‌شود. نبردی که در آن صالح بن عبدالرحمن تمیمی، یک کودک پنج ساله‌ی زیبا با نام حقیقی ابوصالح عبدالرحمن بن عبدالرحمن، به همراه مادرش به اسارت گرفته و برای فروش به مدینه فرستاده شد. در مدینه، یک زن مسلمان او را می‌خرد، مانند فرزند خود بزرگش می‌کند و امکانات و آموزش‌های باارزشی را در اختیار او قرار می‌دهد. در نهایت او به وزارت عبدالملک مروان در حکومت اموی می‌رسد و دیوان خراج را از فارسی به عربی ترجمه می‌کند. به این ترتیب ابعاد مختلف نهاد دیوانسالاری ایرانی را در اختیار حکومت های عربی قرار داده و این نظام اداری را به آن‌ها می آموزد.

علی اکبر فرهنگی کتاب دود سرگردان را در بیست و سه فصل نوشته است و زندگی پر از فراز و نشیب صالح بن عبدالرحمن را از تولد تا مرگ بازگو کرده است. او در بیان جزئیات تاریخی دقیق عمل کرده است و ضمن شرح سرگذشت صالح بن عبدالرح من توجه ویژه‌ای به وقایع تاریخی قرن یکم هجری نیز دارد تا بدین ترتیب نشان بدهد که او چگونه و در چه شرایطی دست به ترجمه‌ی دیوان زده است.

این رمان تاریخی را انتشارات علمی و فرهنگی روانه‌ی بازار کتاب ایران کرده است.

کتاب دود سرگردان برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به مطالعه‌ی تاریخ به ویژه ژانر رمان تاریخی این کتاب را از دست ندهند.

در بخشی از کتاب دود سرگردان: داستانی تاریخی (قرن اول هجری) می‌خوانیم

«وقتی این کودک خوش‌چهره را پای در زنجیر دیدم، دلم به حالش سوخت و به یاد پسر از‌دست‌رفته‌ام که دوسال پیش در اثر بیماری فوت شده بود، افتادم. اگر زنده بود همسن این پسر بود؛ او را به شصت‌ دینار خریدم. بی‌شک مقاعس ارزش این پسر را نمی‌دانست. او نمی‌دانست که صالح با این سن کم، سواد خواندن و نوشتن به فارسی را دارد و داستان‌ها از قوم پارس و مردمان سیستان می‌داند. من بعدها بر اثر مجاورت و مؤانست با صالح این را دریافتم و دانستم که از خاندانی بزرگ و بافرهنگ بوده و او را از چهارسالگی به مکتب گذارده و آموزش‌های مناسب دیده است. من از خرید او بسیار راضی‌ام و قطعاً در آینده آدم بزرگی خواهد شد.»

بانو عبله ثروت زیادی از پدر و همسرش به ارث برده بود و به‌جز پسرش صالح که دو سال پیش بر اثر بیماری از دست رفته بود، فرزندی نداشت. او پس از همسرش عبدالرحمن، علی‌رغم خواستگارهای زیادی که داشت، شوهری اختیار نکرده بود و با غلامان و کنیزان خود که عددشان به سی و پنج نفر می‌رسید، در ماحوزا املاک وسیعی را اداره می‌کرد. برادران او در سلوکیه بوده و در کارهای کشاورزی به او توصیه‌های لازم را کرده و محصولات او را خریداری و نیازهای او را برآورده می‌کردند. تجارتخانۀ پدری او از زمان خسروپرویز در سلوکیه بود و اجداد آن‌ها از بنی تمیم بودند که به کار بازرگانی اشتغال داشتند. در زمان هرمز، پسر نوشیروان، زمین‌های زیادی در اطراف مداین خریداری کرده؛ از‌جمله بخش قابل‌ملاحظه‌ای از باغات و زمین‌های مزروعی ماحوزا از‌آنِ آنان بود که بانو عبله به ارث برده بود.

بانو عبله، صالح را نزدیک خود نگه داشت و کنیزی به نام ام‌آسیه را بر او گمارد که تیمارش کند. ام‌آسیه از کنیزان خریداری‌شده از مقاعس در سفر قبلش به ساباط بود که او را از بصره خریده بود و هنرهای بسیار داشت. ام آسیه با غلامی از اهالی اهواز ازدواج کرده بود و تازه صاحب دختری شده بود. از همان روز اول ام‌آسیه مهر صالح را چون مادری به ‌دل گرفت و در مواظبت از او دقت لازم را می‌کرد. صالح حافظۀ غریبی داشت. همه‌چیز را با یک‌بار شنیدن به خاطر می‌سپرد. شوهر ام‌آسیه، سواد خواندن و نوشتن داشت و داستان‌های زیادی از اهواز و استادانی که خسرو انوشیروان و برزویه حکیم از هند و یونان به جندی شاپور آورده بودند، در سینه داشت و برای عبله و ام‌آسیه نقل می‌کرد. صالح نیز درگوشه‌ای نشسته و به آن‌ها گوش می‌سپرد. پس از مدتی کوتاه او به‌خوبی به عربی صحبت می‌کرد و داستان‌های زیادی به خاطر سپرده و برای بانو عبله بازگو می‌کرد.