معرفی و دانلود کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی: مشکل‌یابی با توجه به علت‌ها، ریشه‌ها و راه‌حل‌های پایدار

معرفی کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی: مشکل‌یابی با توجه به علت‌ها، ریشه‌ها و راه‌حل‌های پایدار

تفکر سیستمی روشی برای گفت‌وگو، فکر کردن و ایجاد تصاویر ذهنی درباره‌ی مسائل یا مشکلات و درنهایت حل آن‌هاست. کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی نوشته‌ی جپ اسکاولینگ و بیل برایان، به جنبه‌های رهبری، فلسفه، و اصول استفاده از تفکر سیستمی به روش کاربردی توجه کرده و ابزارهایی را پیشنهاد داده که می‌توانید با آن‌ها حلقه‌های تصمیم‌گیری خودتان را ایجاد کنید. با تفکر سیستمی می‌توان با هماهنگیِ به مراتب بیشتری در محیط کنونی و آینده کار کرد.

درباره‌ی کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی

برای تحلیل عمیق مساله باید وقت بگذاریم؛ اما الان و همین حالا، برای رویایی با مشکلات و حل آن‌ها باید چکار کنیم؟ اغلب فقط خودمان را عقل کل و مفید می‌دانیم. این دقیقا همان ذهنیتی است که ما را به مرکزِ مشکلات پرتاپ می‌کند. مشکلاتی که اغلب با آن‌ها مواجهیم و گاهی دوباره و چندباره روی سرمان آوار می‌شوند. کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی (Making Better Decisions Using Systems Thinking) درباره‌ی ضرورت دوری از کارهای فرعی و انحرافی است تا با تحقیق و تفکر بیشتری کشف کنیم واقعا چه چیزهایی در حال رخ‌دادن هستند. همچنین به ما کمک می‌کند تا این موضوع را ارزیابی کنیم: «آیا با مساله‌ای سر و کار داریم که با دانش فعلی‌مان قابل حل است یا با چالش انعطاف‌پذیری و تغییر مواجهیم؟!»

افراد و سازمان‌ها اگر مجبور نباشند وقت‌شان را بارها و بارها برای حل همان مسائل قبلی هدر دهند، می‌توانند عملکردشان را دائما بهتر کنند. گاهی به نظر می‌رسد راه‌حل‌ها به گونه‌ای هستند که به جای حل مشکلات فقط آن‌ها را بیشتر می‌کند و به این ترتیب در یک چرخه‌ی بی‌پایانِ «راه‌حل، مشکل، راه‌حل، مشکل» گرفتار می‌شویم. بر این اساس باید گفت که تغییر روش‌ها به رهبری متفاوتی نیاز دارند. یعنی برای مدیریت باید افرادی حضور داشته باشند که نه تنها به مشکلات موجود بپردازند بلکه تاثیر عمل‌شان را در چشم‌اندازی بزرگ‌تر نیز درک کنند. آن‌ها باید بتوانند مشکلات را در بافت سازمان و محیط آن درک کنند. به قول داروین "نه قوی‌ترین گونه‌ها، و نه باهوش‌ترین آن‌ها، بلکه گونه‌هایی باقی می‌مانند که بیش از دیگران به تغییرات پاسخ دهند."

تفکر سیستمی به تصویر بزرگ‌تر توجه دارد. این رویکرد را ابتدا مایکل گودمن و پیتر سنگه ابداع کردند تا افراد و سازمان‌ها نتیجه‌ی رفتارشان را بهتر درک کنند و با محیط‌شان نیز بهتر و بیشتر سازگار شوند. تفکر سیستمی با ردیابی دلایل ریشه‌ای و نشان دادن نوع رهبری مورد نیاز، راه‌حل‌هایی را برای مشکلات ارائه می‌کند. تفکر سیستمی ابزار مفیدی برای دسترسی به اهداف سازمان و مدیریت عاقلانه است.

جپ اسکاولینگ (Jaap Schaveling) و بیل برایان (Bill Bryan) در کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی به مسائل و مشکلاتی اشاره کرده‌اند که هر فردی برای تحلیل درست و حل مشکلات روزمره‌ی زندگی، شخصی، خانوادگی و کاری‌ خود در شرکت‌ها و سازمان‌ها با آن‌ها مواجه است. خطاهایی ناخودآگاه و گاه آگاهانه که همه انسان‌ها و سازمان‌ها را به چاله‌هایی ناخواسته پرتاپ می‌کند.

توجه به علت‌ها، ریشه‌ها و راه حل‌های پایدار نیازمند نوعی تفکر خاص است که تفکر سیسمی نام دارد. نویسندگان با مثال‌های گویا و حتی با ترسیم انواع نمودارها و حلقه‌های تصمیم‌گیری ساده تلاش کرده‌اند خطاهای مرسوم و پرتکرار را همراه با راه‌حل‌های درست و نادرست آن‌ها به شکلی ارائه کنند که هر خواننده‌ای بتواند آن‌ها را شبیه‌سازی کند.

کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی با ترجمه‌ی حمید محسنی و به همت انتشارات کتابدار منتشر شده است.

کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی مناسب چه کسانی است؟

ایده‌های مطرح شده در این اثر در سازمان‌های تجاری و غیرانتفاعی سراسر جهان به کار رفته است؛ از سازمان‌های محلی تا شرکت‌های جهانی. از این جهت مطالعه‌ی کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی به همه‌ی مدیران و رهبران گروه پیشنهاد می‌شود.

جپ اسکاولینگ و بیل برایان را بیشتر بشناسیم

دکتر جپ اسکاولینگ متولد سال 1956 در هلند دانشیار رهبری و همکاری است. او سابقه‌ی همکاری در سطح تیمی، سازمانی و بین سازمانی، تدریس روانشناسی اجتماعی، پویایی سازمانی و رهبری را در کارنامه‌ی فعالیت‌های خود دارد. او به عنوان یک مربی کسب و کار، تیم‌های مدیریتی شرکت‌های مختلف را راهنمایی می‌کند. کار تحقیقاتی او در حال حاضر در مورد فرآیندهای بین تیمی، رفتار نوآورانه و... است. هدف او ایجاد تیم‌ها و سازمان‌های موفق و تشویق آن‌ها برای یادگیری روانشناسی اجتماعی، پویایی سازمانی و تفکر سیستمی است.

بیل برایان یک مدیر کارخانه بازنشسته است که در دانشگاه لیدن در رشته شیمی تحصیل کرد و با DSM در صنایع شیمیایی مشغول به کار شد. برایان با شروع تحقیقات بنیادی و سپس حرکت به سمت پروژه‌های توسعه نیمه صنعتی بزرگ، در مواد اولیه مانند حلال‌ها، ملامین و کاپرولاکتام تخصص داشت. او از آن جا به سمت کارخانه‌های تولید ABS و PVC حرکت کرد. برایان سال‌های آخر فعالیت خود را به عنوان مشاور مدیریت گذراند.

جملات برگزیده کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی

• اگر در مسیر نادرستی هستید، فایده ندارد که بدوید.
• ریشه‌ی تمام مشکلات بشر، ناتوانی وی در نشستن آرام و بی سر و صدا در یک اتاق است.
• بیشتر کارها و گفته‌های ما ضروری نیست. آن را حذف کنید. زمان و آرامش بیشتری خواهید داشت. از خودتان بپرسید که آیا ضروری است؟
• مشغول بودن، مثل مورچه‌ها کافی نیست. پرسش این است: مشغول چه چیزی هستیم؟ فعالیت را با نتایج آن اشتباه نگیرید. دلیلی وجود ندارد که کار خوبی روی چیزی انجام دهید که اصلا نباید انجام شود.

در بخشی از کتاب زندگی و تصمیم‌ بهتر با تفکر سیستمی می‌خوانیم

حلقه‌ی ارزش‌آفرینی در اصل یک حلقه‌ی تقویت‌کننده بر اساس نیازهای اجتماعی به عنوان یک مرجع خارجی است. اما هیچ چیز، همیشه رشد نمی‌کند؛ دیر یا زود نیروهای متضاد ظاهر می‌شود و رشد را کند می‌کند. اجازه ندهید که ناباورانه و ناغافل گرفتار رشد نیروهای مخالف شوید. در صورت بروز نیروهای متضاد یکی از اقدامات زیر را در نظر داشته باشید:

- گاهی لازم است برای تحریک حلقه‌ی تقویت روی آن سرمایه‌گذاری بیشتری کنید، و آن را سرعت دهید، اما ممکن است لازم باشد که گاهی عمدا رشد را کاهش دهید. تجربه، یادگیری شغل و تخصص نیازمند انتخاب درست است. در نهایت، مدیریت همان انتخاب شما در شرایط عدم اطمینان است و همیشه یک قمار خواهد بود. اما تفکر سیستمی به کاهش خطرات این قمار کمک می‌کند. اگر مجبورید سرعت‌تان را کم کنید، به تدریج میزان انرژی ورودی به سیستم را کاهش داده و منحنی را صاف کنید. به این فکر کنید که به جای ترمز کردن، پای خود را از پدال گاز بردارید.

- در مورد علائم هشدار زودهنگام هشیار باشید. به بوته‌های گل رزی فکر کنید که در انتهای ردیف‌های انگور کاشته شده‌اند. گل سرخ بیشتر مستعد ابتلا به بیماری است؛ بدین‌ترتیب، به تولیدکننده انگور و شربت هشدار می‌دهند که به درمان نیاز دارد.

- همیشه به حاشیه‌های سیستم نگاه کنید. زیرا چنین مکان‌هایی این شانس را به شما خواهد داد که پدیده‌هایی را مشاهده کنید که احتمالا نشانه‌ی تغییرند. فروشندگان خوب معمولاً اولویت‌های متغیر مشتریان را حس می‌کنند، اما دفتر مرکزی برای درک ارزش نشانه‌ها یا سیگنال‌ها اغلب کند است.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار
فصل 1: تصمیم‌گیری بهتر با تفکر سیستمی
فصل 2: تفکر سیستمی چیست؟
نگاه به تصویر کلی
آثار جانبی ناخواسته
کشف سازوکارهای بنیادی
نگاه به سطوح عمقی مرداب نیلوفر
واکنش یا عکس‌العمل
سازگاری
فصل 3: ژنتیک یا میراث تکامل
واکنش
دو سیستم
نظریه‌ی واقعیت
تلخیص یا فشرده‌سازی داده‌ها
اندازه‌ی گروه
فصل 4: مدیریت خوب: برخورد عاقلانه با مشکلات
مشکل زمان: انتخاب کوتاه‌مدت یا بلندمدت؟
مشکلات دامنه: انتخاب دامنه‌ی گسترده یا محدود؟
مشکل آگاهی: انتخاب مواجهه‌ی با واقعیت یا پناه بردن به خیال؟
برخورد با چالش‌ها: رهبری و عقل
رهبری
چه چیزی را باید با خردورزی بفهمیم؟
رفتار عاقلانه با سازمان
فصل 5: نمای سیستمی سازمان‌ها
تاثیر تقویت: چرا چیزها از دست ما خارج می‌شوند؟
تاثیر پیگمالیون: انتظارات بالا موجب کارکرد بالاتر می‌شود.
رشد تصاعدی
بازخورد متعادل‌کننده: چرا چیزها تغییر نمی‌کنند؟
فصل 6: مدیران ناشکیبا بحران‌سازند.
تاثیر تاخیرهای زمانی
تفکر سیستمی و تاخیر زمانی
شاخص‌های پیش‌ران و هدایت‌گر کدام‌اند؟
فصل 7: مدل ارزش‌آفرینی
مدل ارزش‌آفرینی چیست؟ چرا، چه، چگونه
ارزش‌آفرینی با صلاحیت‌های متمایز
تحولات داخلی و خارجی
نوع‌شناسی عملکرد راهبردی
فصل 8: مدل ارزش‌آفرینی در عمل
آزمایشگاه شرکت تجهیزات نانوایی
موسسۀ استخدام وظایف نظارتی
آژانس یا نهاد عمومی
برخورد خردمندانه با حلقه‌ی تقویت‌کننده
خطاها یا گودال‌ها
فصل 9: بعد از پایان کار باید چه‌کار کرد؟
وضعیت جاری
چشم‌انداز
و بعد چه می‌کنید؟
فصل 10: نیروهای محرک برای ایجاد و پایدارسازی الگوها
گرایش ژنتیکی و سیستم 1
سال‌های اولیه زندگی و سیستم 1
قبیله یا گروه و سیستم 1
سیستم عقلانی 2
چشم‌انداز
بررسی واقعیت
فصل 11: دو نیروی محرک عمقی: مدل‌های ذهنی و یادگیری تیمی
مدل‌های ذهنی: مدل‌های ذهنی غالب چیست؟
آموزش گروهی: کدام سازوکار گروهی نقش دارد؟
نتایج شیرجه به مرداب نیلوفر
فصل 12: جستجو در سطوح زیرین مرداب نیلوفر: کاربرد تفکر سیستمی در 6 گام
رفتن به زیر سطح مرداب: ارزیابی واقعیت و ساختار محرک
مرحله 1: داستان یا روایت کامل را بگویید.
مرحله 2: رفتار را با نمودار زمانی توصیف کنید.
مرحله 3: پرسش کانونی یا اصلی و دامنه‌ی مورد نظرتان را تدوین کنید.
مرحله چهارم: نمونه‌مثال‌ها یا الگوهای ثابت را مشخص کنید.
مرحله 5: درک‌تان را با نگاه دقیق‌تر به نیروهای محرک افزایش دهید.
مرحله ششم: برنامه‌ریزی یک مداخله
فصل 13: خطاهای افق کوتاه‌مدت
معالجۀ عطسه‌ها/ یا نشانه‌های بیماری
جابجایی بار یا سنگینی
فصل 14: خطاهای ناشی از نگاه ناکافی به اطراف
تشدید یا گسترش (رقابت)
موفقیت باعث موفقیت می‌شود success to the successful
فصل 15: خطرات ترس از مواجهه‌ی با واقعیت
اهداف سرگردان/ انحرافی
محدودیت‌های رشد
چند نمونه
فصل 16: خطای ترکیب افق کوتاه‌مدت و نگاه ناکافی به دور و اطراف
مخالفان یا رقبای تصادفی
اعتمادسازی
فصل 17: خطاهای ترکیب افق کوتاه‌مدت، نگاه ناکافی به اطراف و ترس از مواجهه با واقعیت
رشد و سرمایه‌گذاری کم
تراژدی منابع مشترک و عمومی
فصل 18: رهبری سازگار
آرام بنشین
الگوی ارزش‌آفرینی سازمان‌تان را بشناسید.
فکر نکنید که می‌توانید سیستم را کامل کنید.
گاهی مجبورید سیستم یا سازمان جدیدی را آغاز کنید.
کلی فکر کنید: کل سیستم را در ذهن داشته باشید.
وضعیت را صادقانه ارزیابی کنید.
پیش‌فرض‌های پنهان را کشف کنید؛ مشخص کنید آیا همه درباره‌ی یک موضوع واحد بحث می‌کنند.
کل سیستم را در یک اتاق دور هم جمع کنید.
در جستجوی اهرم باشید. از چکش بزرگ‌تر استفاده نکنید.
پرسش‌های اندیشمندان سیستمی را از خودتان نیز بپرسید.
فصل 19: خطاهای سیستمی در همکاری؛ خطاها از زوایه‌ی دید کلی، راه دور پرندگان
مدل ارزش‌آفرینی
درمان مشکلات
جابجایی بار
تشدید رقابت
موفقیت باعث موفقیت بیشتر خواهد شد.
تغییر یا انحراف اهداف
محدودیت‌های رشد
مخالفان تصادفی
رشد و سرمایه‌گذاری کم
تراژدی منابع عمومی
الگوها بر اساس دید کلی و راه دور (پرندگان) در یک صفحه‌ی A4
پیوست
زبان تفکر سیستمی
متغیرها و روابط علت و معلولی
روابط علّی: مشابه و متضاد
فنون حلقه‌سازی
مراجع