معرفی و دانلود کتاب سیاست و حکمرانی در قرآن و نهج البلاغه

معرفی کتاب سیاست و حکمرانی در قرآن و نهج البلاغه

یکی از آموزه‌های مهم و برجسته‌ی دین اسلام درخصوص برقراری حکومت اسلامی در سایه‌ی عدالت و رفاه است. به همین سبب اکبر غفوری و سید روح الله طباطبایی ندوشن در کتاب سیاست و حکمرانی در قرآن و نهج البلاغه به بیان جلوه‌های عدالت‌ورزی و قواعد حکومت‌داری در متن قرآن کریم و کلام امیرالمومنین (ع) پرداخته‌اند.

درباره‌ی کتاب سیاست و حکمرانی در قرآن و نهج‌البلاغه

ارتباط میان دین و سیاست و چگونگی زمامداری حکومت از سوی حاکم اسلامی‌ از جمله مسائل مهم در دین اسلام است؛ چراکه در فرهنگ اسلامی رابطه‌ی میان دین و دولت‌ها رابطه‌ای تنگاتنگ بوده و به همین سبب در قرآن کریم و نهج‌البلاغه احکام فراوانی برای برقراری هرچه بیشتر عدالت در جامعه‌ی اسلامی بیان شده است.

اکبر غفوری و سیدروح الله طباطبایی ندوشن در کتاب سیاست و حکمرانی در قرآن و نهج‌البلاغه به طور مفصل در خصوص منشأ و ماهیت دولت‌ها، موضوع مشروعیت در دین اسلام، حدود و اختیارات دولت و حقوق متقابل مردم با آن سخن گفته‌اند؛ در این میان یکی از جلوه‌های آشکار یک حاکمیت مطلوب را می‌توان در کلام امیرالمومنین (ع) مشاهده کرد.

نهج‌البلاغه در فرهنگ اسلامی یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین منابعی‌ست که ما را به خوبی با ساختار سیاسی موجود در دین اسلام آشنا می‌کند و می‌توانیم در خلال حکمت‌ها، نامه‌ها و خطبه‌های امام علی (ع) به ویژگی‌های یک دولت اسلامی حق‌مدار و عدالت‌محور پی ببریم. در خلال فصول مختلف این اثر با موضوعات مهمی چون نسبت دین و اخلاق، مفهوم سیاست در فرهنگ غرب و اسلام، موضوع بیعت و ارکان و اشکال آن، دلایل مدعیان جدایی دین از سیاست و... آشنا خواهید شد.

کتاب سیاست و حکمرانی در قرآن و نهج‌البلاغه از سوی انتشارات دانشگاه یزد منتشر شده و در دسترس علاقه‌مندان به مباحث علوم و معارف قرآنی قرار دارد.

کتاب سیاست و حکمرانی در قرآن و نهج‌البلاغه مناسب چه کسانی است؟

این کتاب در اصل برای دانشجویان رشته‌ی علوم سیاسی در مقطع کارشناسی تدوین شده و منبع اصلی درس «سیاست‌و حکم‌رانی در قرآن و نهج‌البلاغه» محسوب می‌شود، اما درعین‌حال می‌تواند منبعی مناسب برای درس «حقوق وعلوم سیاسی» در مقطع کارشناسی‌ارشد نهج‌البلاغه (گرایش اجتماعی-سیاسی و حقوق عمومی) و درس «نظام دولت و حکومت در نهج‌البلاغه» در مقطع دکتری علوم‌ و معارف نهج‌البلاغه نیز باشد.

در بخشی از کتاب سیاست و حکمرانی در قرآن و نهج البلاغه می‌خوانیم

اقتضای حکم‌رانی مطلوب و مبتنی بر آموزه‌های قرآن کریم و کلام حضرت امیر (ع) این‌است‌که زمام‌دار و عوامل دولتی، در نگه‌داری و صرف بیت‌المال، نهایت دقت و حساسیت را به‌خرج دهند. برای امام (ع)، دقت در صرف بیت‌المال از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار بود، به‌حدی که امام، حتی درباره مصرف نوشت‌افزار، دستورالعملی بدین‌شرح صادر کرد: «قلم‌های خود را نازک بتراشید، سطرها را نزدیک به‌هم بنویسید، عبارات و کلمات زاید را حذف کنید، به‌ معنا و مفهوم توجه داشته باشید و از زیاده‌روی در نوشتن پرهیز نمایید، برای این‌که اموال مسلمانان تحمل ضرر و زیان را ندارد» (مجلسی، 1403ق، 41/105) در این زمینه نمونه‌های فراوان دیگری از مکتوب‌های حضرت وجود دارد. مکتوب چهل و یکم نهج‌البلاغه، یکی‌از این اسناد عبرت‌انگیز و سراسر درس است.

امام در این مکتوب، خطاب به یکی‌از کارگزاران خویش که از اقوام امام و مرتکب اختلاس شده بود، مرقوم داشت: «فَاتَّقِ اللّه وَارْدُدْ اِلی هؤُلاءِ الْقَوْمِ اَمْوالَهُمْ، فَاِنَّک اِنْ لَمْ تَفْعَلْ ثُمَّ اَمْکنَنی اللّهُ مِنْک لاَعْذِرَنَّ اِلَی اللّهِ فیک، وَ لاَضْرِبَنَّک بِسَیفِی الَّذی ما ضَرَبْتُ بِهِ اَحَداً اِلاّ دَخَلَ النّارَ!»(مکتوب 41)؛ پس، از خدا بترس و اموال قوم و ملت‌را به‌خودشان باز گردان و اگر چنین نکنی و خداوند مرا یاری رساند و به‌تو دست یابم، با همان شمشیری که به‌ هر کس زده‌ام راه جهنم را پیش گرفته‌است، ضربتی بر فرق تو خواهم‌ زد». دقت کنید مخاطب، از اقوام امام بوده، آن هم نه هرکسی! شخصی که امام برایش نوشت: ما تو را از خردمندان می‌شمردیم؛ «أیُّهَا المَعدُودُ-کانَ- عِندَنا مِن أُولِی الأَلبابِ»(همان) یعنی عالِم هم بوده‌است، امام چنین تهدیدش می‌کند و هرگز در معذوریت جایگاه اجتماعی یا رابطه نسبی و غیره قرار نمی‌گیرد.

فهرست مطالب کتاب

پیشگفتار
فصل اول: کلیات و مفاهیم
الف. ضرورت درس
ب. مفهوم شناسی
1. سیاست
الف) مفهوم سیاست در فرهنگ اسلام
ب) مفهوم سیاست در فرهنگ غرب
2. دولت
الف) مفهوم دولت در فرهنگ اسلامی
ب) مفهوم دولت در فرهنگ غرب
3. حکومت
الف) مفهوم حکومت در فرهنگ اسلام
ب) مفهوم حکومت در فرهنگ غرب
4. حکم‌رانی
5. دین
6. قرآن
7. نهج البلاغه
ج. نسبت‌سیاست با دین و اخلاق
1. نسبت دین و سیاست
1-1. دلایل موافقان ارتباط دین و سیاست
1-1-1. دلایل نظری
1-1-2. دلایل عملی
1-2. دلایل مدعیان جدایی دین از سیاست
1-3. دیدگاه سکولارها در جدایی دین از سیاست
2. نسبت سیاست و اخلاق
خودآزمائی
منابعی برای مطالعه بیشتر
فصل دوم: مفاهیم اساسی سیاست در قرآن و نهج البلاغه
الف. ولایت
ب. سیاست
ج. حکومت
د. شورا
ه. خلافت
و. اصلاح
ز. بیعت
ارکان بیعت
اشکال بیعت
خودآزمائی
فصل سوم: اصول اساسی سیاست در قرآن و نهج البلاغه
الف. کرامت انسانی
ب. آزادی
د. حق‌مداری
ه. سعه صدر
و. اعتدال
ز. صراحت
خودآزمائی
منابعی برای مطالعه بیشتر
فصل چهارم: موضوعات سیاسی در قرآن و نهج البلاغه
الف. منشأ و ماهیت دولت از منظر قرآن و نهج‌البلاغه
1. منشأ دولت
2. ماهیت دولت
ب. مشروعیت دولت از نظر قرآن و نهج البلاغه
ج. جایگاه دولت و حکومت در قرآن و نهج‌البلاغه
1. حکومت به مثابه امانت
2. حکومت عرصه محبت و همدلی با مردم
3. حکومت؛ حقی که تکلیف است
4. حکومت؛ وسیله‌ای برای تحقق آرمان‌ها
ه. صلح در قرآن و نهج‌البلاغه
و. امنیت در قرآن و نهج البلاغه
خودآزمائی
منابعی برای مطالعه بیشتر
فصل پنجم: شاخصه‌های حکم‌رانی متعالی در سیره امام علی (ع)
خودآزمائی
منابعی برای مطالعه بیشتر
واژه‌نامه
نمایه آیات قرآن کریم