معرفی و دانلود کتاب شاه لیر

معرفی کتاب شاه لیر

کتاب شاه لیر آیینه‌ای تمام‌نما از شهوت قدرت، خیانت، عشق، وفاداری، جنون و عدالت است. ویلیام شکسپیر در این تراژدی پنج پرده‌ای داستان پادشاهی پیر را روایت می‌کند که قصد دارد فرمانروایی خود را با روشی عجیب میان سه دخترش تقسیم کند؛ او از آن‌ها می‌خواهد میزان عشقشان را به او بگویند. و با این درخواست، مرتکب اولین اشتباه خود می‌شود...

درباره‌ی کتاب شاه لیر

پادشاهانی که قدرت مطلق را در دست دارند، زمانی که به مرگ نزدیک می‌شوند، در واگذاری قدرت به وارثشان تردید می‌کنند. آن‌ها نمی‌دانند بعد از آن‌ها چه اتفاقی خواهد افتاد؛ اما تمام کوشش خود را به کار می‌گیرند که عدالت را در میان فرزندانشان برقرار سازند و مرگی آسوده داشته باشند. شاه لیر که بر سرزمینی بزرگ فرمان می‌راند، می‌خواهد با روش خودش این عدالت را اجرا کند؛ اما اشتباهی مهلک او را به ورطه‌ی جنون می‌کشاند.

داستان کتاب شاه لیر (King Lear) این‌چنین شروع می‌شود: شاه لیر، فرمانروای سالخورده‌ی بریتانیاست که تصمیم می‌گیرد از تاج و تخت صرف نظر کند و قلمرو خود را به‌طور مساوی بین سه دخترش تقسیم کند؛ اما برای این کار، امتحانی از دخترانش می‌گیرد. وی از آن‌ها می‌خواهد که به او بگویند که چقدر پدرشان را دوست دارند. گانه‌ریل و ریگان، دو دختر بزرگ‌تر، پاسخ‌هایی چاپلوسانه و تملق‌آمیز به پدرشان می‌دهند؛ اما کُردیلیا، کوچک‌ترین و محبوب‌ترین دختر لیر، اظهار می‌کند که هیچ کلمه‌ای برای توصیف میزان دوست داشتن پدرش پیدا نمی‌کند. شاه لیر عصبانی می‌شود و کردیلیا را از خود می‌راند. کردیلیا نیز بعد از ازدواج با پادشاه فرانسه، از نزد پدرش می‌رود. گانه‌ریل و ریگان که به قدرت پدر چشم دارند، علیه او توطئه می‌کنند. لیر که باور ندارد دخترانش چنین رفتاری با او کنند، اندک‌اندک عقلش را از دست می‌دهد و دیوانه می‌شود. ویلیام شکسپیر (William Shakespeare) موازی با داستان شاه لیر، قصه‌ی ارل گلاستر را روایت می‌کند که دو پسر به نام‌های ادگار و ادموند دارد. پسر کوچک‌تر و نامشروع او، ادموند، سعی دارد که اموال پدر را به‌کلی از چنگش درآورد و قدرت را نصیب خود کند.

بعضی از پژوهشگران معتقدند شکسپیر افسانه‌ای از قوم سلت را درون‌مایه‌ی نمایشنامه‌ی شاه لیر قرار داده است. در یکی از کتاب‌های مربوط به قرن دوازدهم میلادی، داستانی نقل شده است که شباهتی عجیب به کتاب شاه لیر دارد: شاه له‌یر یا لی‌یر، سه دختر به نام‌های گانه‌ریل، ریگان و کردیلیا دارد و می‌خواهد کشور را میان آنان تقسیم کند. محققان معتقدند که این داستان به کتاب‌های زمان شکسپیر راه یافته بود و منبع قطعی او برای خلق این تراژدی، این داستان باستانی است. شکسپیر پایان داستان را تغییر می‌دهد و چند شخصیت دیگر به آن اضافه می‌کند. برای اطلاع دقیق‌تر از تغییرات ویلیام شکسپیر در داستان شاه له‌یر، به توضیحات پایان کتاب شاه لیر مراجعه کنید.

محققان گمان می‌کنند که شکسپیر برای نوشتن نمایشنامه‌ی شاه لیر از پرونده‌ای حقوقی در زمان خودش نیز الهام گرفته باشد. در سال 1603 و درست در زمانی که شاه جیمز در حال تبدیل شدن به پادشاه انگلستان بود، دو دختر بزرگ‌تر یک اشراف‌زاده‌ی سالخورده به نام سِر برایان آنسلی تلاش کردند که با دیوانه اعلام کردن پدرشان، اموال او را تصاحب کنند. سومین دختر او به نام کوردل در دادگاه حضور یافت و از پدرش دفاع کرد. شباهت میان نام کردیلیا و کوردل جالب‌توجه است.

شاه لیر قصد داشت سنتی همیشگی را زیر سؤال ببرد و قلمرو خودش را میان سه فرزندش تقسیم کند؛ فقط برای اینکه از بروز اختلافات آینده جلوگیری کند. شباهت میان این داستان و قصه‌ی فریدون در شاهنامه، این فکر را به ذهن متبادر می‌کند که تقسیم کردن پادشاهی میان فرزندان اشتباهی مهلک به حساب می‌آید و همان قانون انتقال سلطنت به فرزند بزرگ‌تر، عقلانی‌تر و بهتر است. درست در همان زمانی که ویلیام شکسپیر تراژدی خود را به نگارش درمی‌آورد، شاه جیمز اعلام کرد که قصد دارد سه قلمرو انگلیس، اسکاتلند و ایرلند را به یکی از وارثانش منتقل کند؛ زیرا چنین اقدامی برای حفظ نظم و ثبات در آینده الزامی خواهد بود.

زمانی که شاه لیر قدرت خود را به گانه‌ریل و ریگان می‌سپارد، تمام بریتانیا را دچار هرج‌ومرج و بی‌نظمی می‌کند. ویلیام شکسپیر برای نشان دادن این هرج‌ومرج، عناصر طبیعی مانند طوفان را به کار می‌گیرد. طوفانی که در خلال داستان برپا می‌شود، نمادی از روح پرتلاطم لیرشاه است که دیگر نمی‌تواند شرایط به‌وجودآمده را کنترل کند و به سرنوشتی غم‌انگیز دچار می‌شود. او در نهایت به این نتیجه می‌رسد که سلطنت، قدرت، عدالت و هر چیزی مرتبط با آن، بی‌رحم است. بسیاری از گفت‌وگوهای کتاب شاه لیر، مهر تأییدی هستند بر این اعتقاد.

مترجمان بسیاری چون یوسف اعتصام‌الملک، م.ا به‌آذین و علاءالدین پازارگادی دست به ترجمه‌ی نمایشنامه شاه لیر زده‌اند. ابوالحسن تهامی که خود دوبلوری کارکشته است، در عرصه‌ی ترجمه نیز فعالیت می‌کند و چند نمایشنامه از ویلیام شکسپیر، از جمله اثر حاضر را به زبان فارسی ترجمه کرده. نشر نگاه کتاب شاه لیر را با ترجمه‌ی هنرمندانه‌ی وی به انتشار رسانده است.

اقتباس‌های سینمایی از کتاب شاه لیر

فیلم‌های بسیاری بر اساس این نمایشنامه‌ی شکسپیر ساخته شده که فهرست کامل آن‌ها در پایان کتاب شاه لیر آمده است. معروف‌ترین اقتباس متعلق‌به آکیرا کوروساواست که داستان شاه لیر را در ژاپن دوره‌ی فئودالی روایت می‌کند. پیتر بروک در سال 1971 اقتباسی وفادار به متن اصلی نمایشنامه ساخت که پل اسکوفیلد در آن نقش شاه لیر را بازی می‌کرد. یکی از کامل‌ترین اقتباس‌ها از نمایشنامه‌ی شاه لیر را ترِوِر نان کارگردانی کرده است. ایان مک‌کلن با بازی در این فیلم، نظر منتقدان را به خود جلب کرد. جدیدترین اثر بر اساس تراژدی شکسپیر را ریچارد ایر در سال 2018 ساخته است. بازیگران برجسته‌ای چون آنتونی هاپکینز، اما تامپسون، جیم برودبنت و اندرو اسکات در این اثر هنری نقش‌آفرینی کرده‌اند.

کتاب شاه لیر برای چه کسانی مناسب است؟

علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک انگلیس و دوست‌داران نمایشنامه‌های ویلیام شکسپیر، از خواندن کتاب شاه لیر لذت خواهند برد.

در بخشی از کتاب شاه لیر می‌خوانیم

کنت: آقایم، با اخلاص نیت، و حقیقتی صمیم، با کسب رخصت از آستان انجم‌مکان خجسته‌تان، که نفوذ مبارکش، همچو گلتاج انوار آتش‌گون و تابناک خورشید عالمتاب...

‌کُرن‌وال: ازین‌ها مقصود چه داری؟

‌کنت: که طرز گفتار خویش بگردانم، زیراکه بسیارش نکوهیدید. آقایم، می‌دانم که چاپلوس نیستم. او که حیله‌ورانه ساده گفت و شما را فریفت، به راه رذلان رفت، که دانم من آن‌سان نتوانم بود، حتا اگر چاپلوس نبودنم مقبول خاطر شما نیفتد.

‌کُرن‌وال: چه اهانتی بر وی روا داشتید؟

‌آزوالد: هیچ اهانت. نه چندی دیر، مهتر او، شاه را خوش آمد، که بنا بر کژفهمیدنی، مرا گوشمالی دهد؛ این مرد، با چاپلوسی، ناخوشایندی شاه را همراه شد؛ پشت‌پایی مرا زد و چون سرنگون شدم، باران ناسزا بر من فروریخت، آن‌گاه مبالغی چند اوصاف دلاوری و رزم‌جویی بر خود بست که شاه را پسند آمد و ستودنش گرفت، آن هم بهر افکندن کسی که خویش را فرودست می‌دانست. آزردن ناجوانمردانه‌ی من در دیدار نخستین جسارتش داد تا درین جا نیز بر من شمشیر کشد.