معرفی و دانلود کتاب معمای خنده: جستاری در شناخت شوخی و خنده
برای دانلود قانونی کتاب معمای خنده و دسترسی به هزاران کتاب و کتاب صوتی دیگر، اپلیکیشن کتابراه را رایگان نصب کنید.
معرفی کتاب معمای خنده: جستاری در شناخت شوخی و خنده
کتاب معمای خنده، حاصل تحقیق و مطالعات فاطمه نصر اصفهانی در حوزه‌ی طنز است. او در جستارهای این اثر به مفاهیم اصلی، ریشه، تاریخچه و نظریه‌های مطرح در مورد جوک و شوخی می‌پردازد. کتاب تلاش دارد مفهوم شوخ‌طبعی را از منظرهای مختلف مورد مطالعه قرار دهد و رویکردها و مبانی مرتبط با آن را مرور کند.
درباره‌ی کتاب معمای خنده
طنز و شوخ‌طبعی از مفاهیم پیچیده‌ی انسانی هستند که قدمتی بسیار طولانی دارند. تصور می‌شود قدمت جوک‌ها به حدود دو هزار سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد. شوخی‌ها را با توجه به معیارهای مختلف می‌توان به انواع گوناگونی تقسیم کرد: برخی مستقیم و برخی کنایی هستند. بعضی پرخاشگرانه و جنسیتی و تعدادی عقلانی و اجتماعی تلقی می‌شوند. طنز طی قرن‌ها از کلام و محاوره به حوزه‌های ادبیات و هنر وارد و کم‌کم تبدیل به ژانر و سبکی ثابت و مهم شد. مطالعه بر روی شوخی و طنز ریشه‌ای طولانی دارد و به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. در واقع انسان خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شود، به اهمیت این موضوع پی برد و سعی کرد جدی‌تر آن را درک کند. تفکر در باب شوخی برای اولین‌بار در یونان و نمایشنامه‌های کمدی آن دوره ظهور کرد. اما در قرن‌های بعد به خاطر سلطه‌ی مذهب، موضوع به‌حاشیه رانده شد، و تنها پس از رنسانس بود که توانست دوباره به میان آید. در همین دوران بود که برای اولین‌بار شوخ‌طبعی از خنده متمایز شد و آن را بحثی پیچیده‌تر و عمیق‌تر در نظر گرفتند. اما مطالعه‌ی شوخ‌طبعی به صورت امروزین در دهه‌ی 1980 پا گرفت و از منظر جامعه‌شناختی تحلیل شد. در دوران معاصر شوخی توانسته وارد نظام اجتماعی و گفتمان عمومی شود و همه‌چیز را تحتِ‌تأثیر قرار دهد.
کتاب معمای خنده نوشته‌ی فاطمه نصر اصفهانی حاصل تحقیق و پژوهش او در زمینه‌ی شوخ‌طبعی است. او به این نکته توجه می‌کند که شوخی، مخصوصاً جوک، بر خلاف ظاهر سطحی و شاید حتی زننده‌اش، حاوی معانی و مقاصد مهمی است. یکی از انگیزه‌های او برای وارد شدن به این حوزه، درک جوک‌های قومیتی است که او اعتقاد دارد به دوران صفویه بازمی‌گردند: داستان و حکایت‌هایی که آن دوران از مردم نادان نقل می‌کردند و باعث خنده می‌شد. این جوک‌ها در دوران قاجار دوباره ظهور می‌کنند، اما این بار با هدفی متفاوت. او معتقد است جوک‌های این برهه برای آموزش نُرم‌ها و ارزش‌های مدرن به مردم بوده. در واقع جوک‌های قومیتی نقش واسطه‌ای را داشتند که کمک می‌کردند مردم ایران عصر سنتی را پشت سر بگذارند و به دوران مدرن وارد شوند.
فاطمه نصر اصفهانی در کتاب معمای خنده تلاش دارد هم کلیات شوخی و جوک را بررسی کند و هم مطالعات قدیمی و جدیدی که در حوزه‌ی شوخ‌طبعی انجام شده را مرور نماید. کتاب از پنج فصل تشکیل شده است:
نویسنده در فصل اول ریشه‌های لغوی، تعاریف، ماهیت، انواع شوخ طبعی و هر امر دیگری که به این مفهوم مرتبط است را تعریف می‌کند. فصل دوم در باب جوک است. او در این فصل جوک را تعریف کرده و ریشه‌ی لغوی و ساختار آن را مورد مطالعه قرار می‌دهد. فصل سوم، جستاری در مورد تاریخچه جوک‌هاست و اینکه از کجا ریشه می‌گیرند. فصل چهارم در مورد مطالعات شوخ‌طبعی است. مبحثی که هنوز چهل سال از شکل‌گیری‌اش نگذشته اما تبدیل به حوزه‌ای پراهمیت شده. و در نهایت فصل آخر این کتاب به نظریه‌های فلسفی، جامعه‌شناختی، روان‌شناختی و زبان‌شناختی در باب شوخی و طنز اختصاص دارد. در این قسمت با نظریات افلاطون، ارسطو، کانت، شوپنهاور، فروید، برگسون، باختین و ... آشنا می‌شویم.
کتاب معمای خنده تألیف فاطمه نصر اصفهانی را نشر اندیشه احسان به چاپ رسانده است.
کتاب معمای خنده برای چه کسانی مناسب است؟
اگر به مقوله‌ی شوخی و طنز علاقه‌مندید، و تمایل دارید با مبانی نظری و رویکردهایی که در مورد آن‌ها وجود دارد، بیشتر آشنا شوید، این کتاب منبع مناسبی خواهد بود.
با فاطمه نصر اصفهانی بیشتر آشنا شویم
فاطمه نصر اصفهانی (متولد 1363) فارغ‌التحصیل دکترای جامعه‌شناسی از دانشگاه اصفهان است. مطالعات او بیشتر در زمینه‌ی شوخ‌طبعی، مخصوصاً جوک‌های قومیتی و نقش شوخی و طنز در جامعه‌ی ایران بوده. او تا کنون دو کتاب نوشته: کتاب «معمای خنده» که در ایران منتشر شده و «مسلمانان و شوخ‌طبعی» که به زبان انگلیسی است و توسط انتشارات دانشگاه بریستول به انتشار رسیده. فاطمه نصر اصفهانی هم اکنون دانشجوی رشته‌ی مطالعات فمنیستی دانشگاه مینه‌سوتا است.
در بخشی از کتاب معمای خنده می‌خوانیم
امّا آنچه که امروزه تحت‌عنوان جوک در زبان‌های گوناگون متداول شده است، به پدیدۀ خاصّی ارجاع دارد که تاحدودی از معنای لغوی آن متمایز است. درعین‌حال، محقّقان و پژوهشگران حوزۀ شوخ‌طبعی، طیّ سالیان گذشته، از مناظر مختلف (ادبی، زبان‌شناسانه، متن‌شناسانه، اجتماعی و...) به مفهوم جوک توجّه کرده و تعاریف متفاوتی از آن ارائه داده‌اند که در ادامه، به‌منظور رسیدن به درک و فهم بهتری از واژۀ جوک، برخی تعاریف ارائه‌شده از این واژه را مرور خواهیم کرد. از منظر ادبی، جوک یکی از انواع شوخی‌های کلامی در نظر گرفته می‌شود که بسیار کوتاه و مختصر است و چندان به درازا نمی‌کشد. جوک ازنظر جورج برنارد شاو «کوتاه‌ترین قطعۀ ادبی است که نویسنده ندارد». صلاحی معتقد است که جوک اثری فشرده، ساده و شوخ‌طبعانه است که در آن اتّفاقات مضحک زندگی اجتماعی به‌صورتی گزیده و البته زنده و پرقدرت انعکاس می‌یابد. حلبی نیز مراد از جوک را شوخی‌ها و خوشمزگی‌هایی می‌داند که با وجود ظاهر هزل‌آمیز و شوخ‌طبعانه متضمّن معانی انتقادی هستند. به باور مارتین، جوک‌ها داستان‌ها یا حکایت‌های کوتاه و سرگرم‌کننده‌ای هستند که مردم به خاطر می‌سپارند و برای یکدیگر تعریف می‌کنند.
امّا در رویکرد زبان‌شناسانه، جوک‌ها، عموماً، با توجّه به ویژگی‌ها و ساختارهای زبانی شان موردتحلیل قرار گرفته‌اند. به‌عنوان‌مثال، کستلر با توجّه به اهمّیّت مفهوم جناس در جوک، آن را به‌صورت «جهش ناگهانی و دل‌انگیز فکری از یک ساحت به ساحت دیگر» تعریف می‌کند؛ و راسکین آن را «هم‌نشینی دو خبر ناهمگون می‌داند». به‌زعم او، در جوک‌ها مخاطب با الگوها و منطقی ناسازگار با منطق روزمرۀ زندگی خود روبه‌رو می‌شود که شگفتی و خندۀ وی را در پی دارد.
فهرست مطالب کتاب
مقدّمه
فصل اوّل در باب شوخ‌طبعی یا مطایبه
ریشۀ لغوی
تعاریف شوخ‌طبعی
ماهیت شوخ‌طبعی
تحوّلات مفهومی در شوخ‌طبعی: از بدنامی تا نیک‌نامی
انواع شوخ‌طبعی
شوخ‌طبعی معطوف‌به‌خود
فصل دوّم در باب جوک
ریشۀ لغوی جوک
تعریف جوک
ساختار جوک و اجزای آن
انواع جوک
فصل سوّم تاریخچۀ جوک
فصل چهارم مطالعات شوخ‌طبعی؛ تاریخچه و گستره
گسترۀ مطالعات شوخ‌طبعی
تاریخچۀ مطالعات شوخ‌طبعی
فصل پنجم نظریه‌های شوخ‌طبعی
نظریات کلاسیک شوخ‌طبعی
الف. نظریۀ برتری یا تفوّق
افلاطون
ارسطو
هابز
ب. نظریه ناسازگاری یا عدم تجانس
بیتی
کانت
شوپنهاور
مدل جذب عنصر بی‌ربط
ج. نظریۀ تسکین
اسپنسر
داروین
فروید
نظریه‌های معاصر شوخ‌طبعی
الف. نظریات اجتماعی
نظریۀ نگهداشت
ردکلیف براون
کریستی دیویس
نظریۀ گفتگو
نظریۀ چارچوب
ب. نظریات زبان‌شناختی شوخ‌طبعی
نظریۀ انگارۀ معنایی شوخ‌طبعی
نظریۀ عمومی شوخ‌طبعی کلامی
سایر رویکردهای نظری
دیدگاه برگسون
دیدگاه باختین
دیدگاه موریل
سخن پایانی
منابع و مآخذ
پیوست‌ها
مطالعۀ تطبیقی جوک‌ها
شوخی و هژمونی جنسیّتی: گزارشی از رسالۀ دکترا
زمینه‌های اجتماعی فرهنگی پیدایش جوک‌های قومیّتی: گزارش رسالۀ دکترا
مشخصات کتاب الکترونیک
| نام کتاب | کتاب معمای خنده: جستاری در شناخت شوخی و خنده |
| نویسنده | فاطمه نصر اصفهانی |
| ناشر چاپی | انتشارات اندیشه احسان |
| سال انتشار | ۱۴۰۱ |
| فرمت کتاب | EPUB |
| تعداد صفحات | 228 |
| زبان | فارسی |
| شابک | 978-622-730316-2 |
| موضوع کتاب | کتاب‌های ادبیات پارسی، کتاب‌های علوم اجتماعی |
