معرفی و دانلود کتاب نظریه زیستی شخصیت

معرفی کتاب نظریه زیستی شخصیت

دکتر حسین کاویانی در کتاب نظریه زیستی شخصیت به بررسی یکی از مهم‌ترین نظریات موجود در متون روان‌شناسی جهان پرداخته است. نظریه‌ی زیستی شناخت که در واقع تلاشی‌ست برای پیوند بین روان‌شناسی (روان) و زیست‌شناسی (تن). این تلاش را در متون باستانی‌ نیز می‌بینیم، مثلاً نظریه‌ی چهار مزاج بقراط. گاه بازتاب این گونه نظریات را در متون به جا مانده از فلاسفه ایرانی نیز می‌توان دید؛ برای مثال، ملاصدرا که حدوث و پدیدآیی نفس را وابسته به جسم انسان می‌داند.

درباره‌ی کتاب نظریه زیستی شخصیت

در علم زیست‌شناسی، یکی از شاخه‌های در حال تکامل و بحث‌برانگیز، زیست‌شناسی شناختی است که شناخت طبیعی را متأثر و تابعی از زیست‌شناسی می‌داند. اما دانشمندانی که بر این نظریه استناد می‌کنند، دقیقاً چه ادعایی دارند؟ آن‌ها عقیده دارند که فعالیت‌های سازمان‌یافته و شناختی هر جاندار تک‌سلولی یا چندسلولی، با رفتارهای عمدی یک زوج حسی-حرکتی درگیر است. به زبان ساده‌تر، اگر جانداری قابلیت حس کردن محرک‌ها را در محیط زیست خود داشته باشد و بتواند بر اساس آن محرک‌ها پاسخ دهد، آن جاندار را یک «جاندار شناختی» در نظر می‌گیرند. و این مسئله که چگونه این فرایند تشخیص و شناخت طبیعی در یک جاندار نمود پیدا می‌کند را شرایط زیست آن جاندار و چگونگی دوام آوردن ژن‌هایش طی نسل‌های متمادی، تعیین می‌کنند. یعنی در واقع، عکس‌العمل‌ها و نمودهای بیرونی رفتار در یک جاندار تابعی از ژنتیک و ویژگی‌های اکتسابی‌اش است.

دکتر حسین کاویانی در کتاب نظریه‌ی زیستی شخصیت بیان می‌کند که این نظریه جایگاه ویژه‌ای در متون روان‌شناسی علمی جهان دارد. و بسیاری سابقه‌ی تلاش برای پیوند بین روان‌شناسی و زیست‌شناسی را مربوط به متون باستانی، نظریه‌ی چهار مزاج بقراط و حتی پیش‌تر از آن می‌دانند. حتی می‌توان بازتاب این دست نظریات را در متون منتسب به فلاسفه‌ی ایرانی نیز مشاهده کرد؛ برای مثال، ملاصدرا حدوث و پدیدآیی نفس را وابسته به جسم می‌داند. در قرن گذشته، یعنی قرن بیستم، بشر شاهد تلاش‌های گسترده‌ی روان‌شناسانی بود که برای ایجاد پیوندی میان روان و تن، ذهن و بدن و نیز رفتار و مغز به دستاوردهای جالبی رسیدند. و البته حاصل این‌گونه تلاش‌ها در گرایش‌های علمی نظیر علوم عصب پایه و نوروپسیکولوژی بازتاب خوبی داشته است.

بااین‌حال، متأسفانه در متون علمی و آکادمیک فارسی، مطالب معتبر و چندان کاملی در این زمینه موجود نیست. برای مثال می‌توان به غفلت متون روان‌شناسی فارسی در پرداختن به شخصیت، از دیدگاه زیستی اشاره کرد. گرایش ذهنی (به ویژه روان‌کاوی) در تحلیل رفتار آدمی، برای سال‌ها گرایش اصلی و غالب در میان روان‌شناسان ایران بوده است. و امروز نظریه‌های زیست‌شناختی شخصیت بر پایه‌های علمی محکمی استوار هستند؛ پایه‌هایی که بدون تلاش و پافشاری افرادی مثل هانس آیزنک، جفری گری، نیومن، رابرت کلونینجر و دیگران نمی‌توانست شکل بگیرد.

دکتر کاویانی در کتاب نظریه‌ی زیستی شخصیت همچنین به نمونه‌های عینی‌تری از این نظریه اشاره می‌کند. مثلاً اینکه در بحث تعلیم و تربیت، شواهد علمی نشان می‌دهند که تفاوت‌های شخصیتی را می‌توان در مواردی چون انتخاب درس، روش‌های معمول یادگیری، نگرش به مطالعه و همچنین انگیزش فرد مشاهده کرد. یا مثلاً در عرصه‌ی صنعت، تفاوت‌های شخصیتی ارتباط تنگاتنگی با انتخاب حرفه و نیز راهنمای شغلی افراد دارد. در گرایش انسان‌ها به جرم و جنایت، شخصیت است که نقش اصلی را ایفا می‌کند. و این مسئله که جنبه‌ای از رفتار انسان پیدا کرد که در آن تفاوت‌های فردی در شکل‌گیری شخصیت، دارای اهمیت نباشند و با خصایلی چون برون‌گرایی، روان‌نژندی‌گرایی (هیجانی بودن) یا سرسختی (کله‌شقی) ارتباطی نداشته باشد،‌ بسیار مشکل است. مثلاً گرایش به جرم و اعتیاد، دو زمینه از رفتارهای انسان هستند که با شخصیت پیوند بسیار نزدیکی دارند.

کتاب نظریه‌ی زیستی شخصیت در پنج فصل به رشته‌ی تحریر درآمده و شامل عناوینی چون «رویکرد زیست‌شناختی شخصیت»، «جایگاه نظریه خصلت - عامل در روان‌شناسی شخصیت»، «ویژگی‌های شخصیت در نظریه هانس آیزنک»، «ویژگی‌های شخصیت در نظریه رابرت کلونینجر» و «پرسشنامه‌های EPQ-R و TCI-125» می‌شود. این کتاب همچنین دارای دو بخش مربوط به واژگان انگلیسی-فارسی و فارسی-انگلیسی است که به آشنایی هرچه بهتر و دقیق‌تر مخاطبان با لغات تخصصی در این زمینه کمک خواهند کرد.

انتشارات مهر کاویان کتاب نظریه‌ی زیستی شخصیت را منتشر و روانه‌ی بازار کتاب کرده است.

کتاب نظریه‌ی زیستی شخصیت برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای کلیه‌ی علاقه‌مندان به علم ژنتیک و روان‌شناسی و همچنین دانشجویان رشته‌های مرتبط، منبع بسیار کامل و قابل‌اعتمادی به‌شمار می‌رود.

در بخشی از کتاب نظریه زیستی شخصیت می‌خوانیم

کتاب «منشاء انواع» داروین در 1859 میلادی چاپ شد. در این کتاب، انگاره‌هایی مطرح گردید که قبلاً هم بر آن‌ها تأکید شده بود. مثلاً بعضی از دانشمندان قبلی درباره‌ی تولیدمثل «انتخابی» گیاهان یا حیوانات در خلال نسل‌ها، تأکید کرده بودند. داروین پس از مشاهده‌ی دقیق و موشکافانه‌ی طیف گسترده‌ای از انواع (گونه‌های گیاهان و حیوانات) توانست دانش پیشین در این زمینه را گسترش دهد. او نشان داد که چگونه کشش طبیعی، تکامل تدریجی انواع را تسهیل می‌کند و چگونه این تغییرات، ارگانیسم را با شرایط محیطی خود سازگار می‌سازد و بقاء را تضمین می‌کند.

به این ترتیب، برخی از ویژگی‌ها به نفع سازگاری عمل می‌کند و برخی از ویژگی‌ها چنین نیستند. تغییرپذیری (گوناگونی) در ساخت ژنتیک یک نوع (گونه) نیز جنبه‌ی سازگاری دارد. مهاجرت گونه‌ها یا تغییرات در محیط زندگی آن‌ها ممکن است به نفع یک یا چند ویژگی عمل کند. پس هرچه گوناگونی یا تغییرپذیری در بین اعضاء یک گونه یا نوع بیشتر باشد، به همان اندازه امکان (شانس) سازگاری و بقاء آن گونه‌ی خاص افزایش می‌یابد. به این ترتیب، تعداد آن گونه در حد قابل قبولی باقی می‌ماند؛ در واقع تغییر ناگهانی محیط نمی‌تواند موجب انقراض یک‌مرتبه‌ی آن نوع گردد. عامل تغییرپذیری در تمامی انواع از جمله نوع انسان دیده می‌شود. این عامل به‌عنوان «انتخاب ثبات‌بخش» شناخته می‌شود زیرا در خدمت افزایش بقاء گونه‌ها قرار دارد (پلومین، 1981).

دانشمندان عموماً بر سر کاربرد نظریه‌ی داروین برای ویژگی‌های بدنی (زیستی) گونه‌ها توافق نظر دارند. همان‌گونه که انتخاب طبیعی به‌نفع بعضی از ویژگی‌های بدنی (زیستی) عمل می‌کند، سازوکارهای زیستی یکسانی می‌تواند ویژگی‌های خاص روان‌شناختی و رفتاری را در پی داشته باشد. در حقیقت، انسان‌ها در مقایسه با انواع دیگر حیات دارای هوش، توانایی زبانی و انعطاف‌ عصبی بیشتری هستند. این ویژگی‌ها می‌تواند بقاء در شرایط کاملاً متفاوت را امکان‌پذیر سازد. این عوامل در طول تاریخ بشر باعث مهاجرت گسترده و سرانجام اسکان در تقریباً تمامی نقاط جهان شده است. از این میان، نقش محوری و اساسی دستگاه اعصاب مرکزی را باید مورد تأکید قرار داد.

فهرست مطالب کتاب

یادداشت مؤلف
فصل اول: رویکرد زیست‌شناختی شخصیت
فصل دوم: جایگاه نظریه خصلت - عامل در روان‌شناسی شخصیت
فصل سوم: ویژگی‌های شخصیت در نظریه هانس آیزنک
فصل چهارم: ویژگی‌های شخصیت در نظریه رابرت کلونینجر
فصل پنجم: پرسشنامه‌های EPQ-R و TCI-125
منابع
واژگان انگلیسی به فارسی
واژگان فارسی به انگلیسی
نمایه‌ی موضوعی (در کتاب چاپ شده)
نمایه‌ی اشخاص