معرفی و دانلود کتاب درخت نخل و همسایه‌ها

معرفی کتاب درخت نخل و همسایه‌ها

در کتاب درخت نخل و همسایه‌ها، روایتی خواهیم خواند از زندگی اجتماعی مردم عراق در دورانی که تحت استعمار انگلستان، مورد چپاول بیگانگان قرار می‌گرفتند. غائب طعمه فرمان در این رمان اجتماعی و تاریخی که به‌عنوان یکی از صد رمان برتر عربی شناخته شده، بحران‌های عامه‌ی مردم، فقر و قحطی این دوران را زیر سایه‌ی شوم سیاست‌های غربی، به نمایش می‌گذارد.

درباره‌ی کتاب درخت نخل و همسایه‌ها

دست‌کم برای مخاطبان فارسی‌زبانی که در حال خواندن این سطور هستند، استعمار گسترده‌ی غرب، به‌ویژه انگلیس، در رابطه با کشورهای خاورمیانه موضوعی کاملاً آشناست که بخش‌های گسترده‌ای از تاریخ ایران را نیز به خود اختصاص داده. ورود غرب به این کشورها، پیامدی نداشت جز عقب‌ماندگی، محرومیت از منابع خدادادی و بدتر از همه، فقر، گرسنگی و قحطی که انسان‌های بسیاری را به کام مرگ کشاند. داستان کتاب درخت نخل و همسایه‌ها (Palm tree and neighbors) نیز چنین دورانی را در کشور عراق برایمان روایت می‌کند. دورانی که همزمان بود با پادشاهی ملک فیصل، واپسین شاه عراقی، همچنین اشغال این کشور به دست انگلیسی‌ها. در چنین روزهایی، غائب طعمه فرمان (Ghaib Tumah Farman) از همسایگانی برایمان می‌گوید که فارغ از جنجال‌های سیاسی، صرفاً زیر بار فشار اقتصادی در حال خرد شدن هستند. «سلیمه»، یکی از همین همسایه‌ها، بانوی نانوایی است که به‌سختی روزگار می‌گذارند و تازگی‌ها هم به خاطر کمبود آرد، با مشکلات عدیده‌ای دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.

سلیمه به همراه چند تن از افرادی که مانند او از اقشار ضعیف جامعه به حساب می‌آیند، در خانه‌ای قدیمی زندگی می‌کند. اگر سری به منازل قدیمی استان خوزستان زده باشید یا حتی داستان «همسایه‌ها»ی احمد محمود را مطالعه کرده باشید، حتماً می‌دانید که منظور غائب طعمه فرمان از همسایگی این افراد در چنین خانه‌ای، به این معناست که در یک منزل واحد و گرداگرد یک حیاط بزرگ، اتاق‌هایی قرار گرفته که در هر یک از آن‌ها خانواده‌ای سکونت دارد. با توجه به این‌که در چنین فضایی، گروهی از مردم پیوسته با یکدیگر در ارتباط مستقیم هستند و به نحوی، زندگی‌شان به هم گره خورده، به نظر می‌رسد انتخاب چنین بافتی برای داستانی که قصد دارد تأثیرات گسترده‌ی فجایع سیاسی را بر زندگی عامه‌ی مردم نشان دهد، بسیار مناسب و به‌جا بوده است.

رویارویی شخصیت‌های کتاب درخت نخل و همسایه‌ها و چالش‌هایی که میان آن‌ها وجود دارد، همچنین مشکلاتی که هر یک در زندگی شخصی خود با آن‌ها دست‌به‌گریبان‌اند، موضوعات محوری این داستان را تشکیل می‌دهند. نویسنده در تلاش بوده تا زبان و لحن هر کدام از کاراکترها متناسب با طبقه‌ی اجتماعی‌اش باشد، از این رو، در دیالوگ‌ها و مکالماتی که میان شخصیت‌ها جریان دارد، نهایت دقت را به خرج داده. ناگفته نماند مترجم نسخه‌ی فارسی این اثر، موسی اسوار نیز در برگردان این زبان عامیانه و لحن کوچه‌وبازاری بسیار موفق بوده. البته مطالعه‌ی این اثر برای خوانندگان ممکن است لهجه و گویش خاص مردم نواحی جنوب ایران را تداعی کند که با توجه به قرابت زبانی اعراب ایرانی و عراقی، کاملاً منطقی خواهد بود.

غائب طعمه فرمان از آن دسته نویسندگانی است که بیش از همه سعی دارد واقعیت‌های زندگی عموم مردم را برای مخاطبان خود به نمایش بگذارد. هرچند شخصیت‌ها و قهرمانان کتابش وجود خارجی نداشته و زاییده‌ی تخیل خود او هستند، اما زمینه‌ی فرهنگی، وقایع تاریخی و جریان‌های اجتماعی-سیاسی‌ای که در آثار وی، از جمله همین کتاب درخت نخل و همسایه‌ها دیده می‌شود، نشان از پای‌بندی این نویسنده به حقایق تاریخی، فرهنگی و اجتماعی دارند. از سوی دیگر، به زعم منتقدان حوزه‌ی ادبیات، کتاب حاضر نخستین رمان عربی محسوب می‌شود که در عین حفط بافت بومی خود، عناصر ادبیات مدرن غرب را وارد دنیای داستان کرده و اثری تلفیقی آفریده که در عین مدرن بودن، اصیل و ریشه‌دار است.

اگر شما هم از هواداران رمان‌هایی با مضامین ضداستعماری هستید و مایل‌اید نخستین مواجهات کشورهای شرقی با استعار غربی را در قالب داستانی خواندنی و پرکشش بخوانید، مطالعه‌ی کتاب درخت نخل و همسایه‌ها می‌تواند بهترین انتخاب شما باشد؛ اثری که نشر کتاب هرمس چاپ و انتشار آن را به عهده داشته است.

در نکوداشت کتاب درخت نخل و همسایه‌ها

• نخستین اثر هنری مدرن ادبیات عرب! رمانی که عناصر روایی آن با مشخصه‌های ادبیات مردن اروپایی درآمیخته است. (دکتر زهیر یاسین شلیبه)

کتاب درخت نخل و همسایه‌ها

اگر از مطالعه‌ی رمان‌های تاریخی-اجتماعی لذت می‌برید و به ادبیات معاصر عرب نیز علاقه‌مند هستید، مطالعه‌ی کتاب درخت نخل و همسایه‌ها می‌تواند برای شما به تجربه‌ای تکرارنشدنی بدل شود.

با غائب طعمه فرمان بیشتر آشنا شویم

غائب طعمه فرمان (زاده‌ی 1927 و درگذشته در 1990) نویسنده و داستان‌نویس سرشناس عراقی بود که توانست آثار ماندگاری را به ادبیات عرب، همچنین ادبیات جهان عرضه کند. از آثار وی می‌توان مجموعه داستان‌های «مولودی دیگر» و «حاصل آسیاب»، همچنین رمان‌های «دردهای آقای معروف»، «وقت زادن حادثه»، «سایه‌هایی بر پنجره»، «قربان» و «پنج صدا» را نام برد. بازنمایی زندگی اجتماعی مردم در بستری تاریخی و پایبندی به واقعیت‌های زندگی عموم مردم از مشخصه‌های بارز آثار غائب طعمه فرمان به شمار می‌آیند.

در بخشی از کتاب درخت نخل و همسایه‌ها می‌خوانیم

مصطفی احمد اصالتاً اهل کوفه بود. جوانی بیست‌ساله بود که به امید دستیابی آسان به ثروت و زندگی سرشار به بغداد آمده بود. به کارهای متعدد و متنوعی دست زده و کَرْخ و رُصافۀ بغداد را گشته بود. اما سعی و تلاش او همیشه، و درست در لحظه‌ای که فکر می‌کرد ستارۀ بخت و اقبالش در حال طلوع است، به شکست و ناکامی منتهی می‌شد. هر شکستی نیز زخم‌هایی در تن و روحش به‌جا می‌گذاشت. از جملۀ کارهایی که به آن‌ها اشتغال یافته بود کار در میدان تره‌بار بود. او در این شغل از کارمند سادۀ ثبت تره‌بارِ ورودی به واسطه‌ای تبدیل شده بود که هیچ تره‌بارفروشی از او بی‌نیاز نبود. تا آمد که خود کاسب شود اسبی که بار گوجه‌فرنگی داشت به او لگدی زد و نزدیک بود لگدش مثانۀ او را متلاشی کند. فلج شد و با برانکار جابه‌جا می‌شد. هرچه هم اندوخته بود خرج دکتر و دارو و درمان کرد. مدتی بیکار و شاش‌بند و خمیده‌قامت شد. در آن دوره دچار تقوا و پرهیزگاری ناگهانی شد و به مجالس ذکر و روضه‌خوانی امام حسین (ع) می‌رفت و چند آیه‌ای از قرآن حفظ کرد که اکنون یادگار آن دورۀ بیماری است.

وقتی که کمر راست کرد، در گاراژی مشغول به کار ثبت جنس و کالا شد. سپس دلال شد. در آن اثنا، با عُلَیْوی شوهر سلیمه که صاحب ماشین بود، آشنا شد. بعد رانندگی یاد گرفت و با شخصی دیگر شریک شد و ماشینی خریدند و خود چندی در آن در خط بغداد - کویت کار کرد. پس از آن، سرِ شریک خود کلاه گذاشت و سهم او را خرید و اولین قدم را در راه ثروتمندی برداشت. ولی بدبختی‌ها پشت سر هم گریبانگیرش بود. یک بار، دسته‌ای اسب‌سوار مسلح، بین عزیزیّه و پاسگاه شادی، سر راهش سبز شدند و وادارش کردند بایستد و پول‌های او و هفت سرنشین ماشینش را غارت و چرخ‌های ماشین را با دشنه و خنجر پاره کردند. یک بار هم ماشینش نزدیک دیالیٰ به گل نشست و سرنشینان از ترس یخ‌زدن در سرما به گِل زدند ودر جست‌وجوی نزدیک‌ترین ناحیۀ مسکونی پراکنده شدند اما او اصرار داشت شب را در ماشین بیتوته کند و در آن فضای لخت و عور و زمهریرگونه شبی وحشتناک گذراند و دچار تب شد و سپس به حصبه مبتلا شد.