معرفی و دانلود کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال

معرفی کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال

صالح نجفی در کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال به سراغ یکی از معروف‌ترین فیلم‌های وودی آلن می‌رود و آن را از جنبه‌ی فلسفی و روان‌شناختی مورد بررسی قرار می‌دهد. این کتاب پنجمین جلد مجموعه‌ی فیلم به مثابه‌ی فلسفه است که عنوان کتاب برتر سال سینمای ایران را از آن خود کرده.

درباره‌ی کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال

«یکی دیگر از جوک‌های مهمی که به گروچو مارکس نسبت‌ داده‌اند؛ اما من در اصل فکر می‌کنم فروید آن را در بحث شوخ‌طبعی و ارتباط آن با ناخودآگاه مطرح کرده، این است: «من هرگز نمی‌خواهم عضو باشگاهی شوم که مرا به‌عنوان یکی از اعضایش بپذیرد!» این کلیدی‌ترین جوک درباره‌ی زندگی بزرگسالی من است؛ درست زمانی که با زن‌ها وارد رابطه می‌شوم.»

وودی آلن فیلم آنی هال (Annie Hall) را با این جملات شروع می‌کند و به این ترتیب دیوار چهارم را در فیلم خود می‌شکند. داستان این اثر در کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال این‌چنین آمده است: اَلوی سینگر (با بازی وودی آلن) در آستانه‌ی چهل سالگی، به این فکر می‌کند که رابطه‌اش با آنی هال (با بازی دایان کیتُن) چگونه تمام شد. حوادث این فیلم ترتیب زمانی ندارند و ما زمانی به کودکی الوی می‌رویم، در صحنه‌ای الوی و آنی هنوز با هم رابطه دارند و در صحنه‌ی بعد، دوران به پایان رسیدن رابطه‌ی آن‌ها توصیف می‌شود. الوی که کمدین و بازیگر تلویزیون است، در زمین تنیس با آنی آشنا می‌شود و اندک‌اندک، رابطه‌ی آن‌ها رنگ و بویی دیگر به خود می‌گیرد. وقتی زندگی الوی و آنی زیر یک سقف شروع می‌شود، کم‌کم نشانه‌های از هم پاشیدن یک رابطه را می‌بینیم. فیلم همچنان بعد از به پایان رسیدن رابطه‌ی آن‌ها ادامه پیدا می‌کند؛ زمانی که الوی می‌کوشد با تنهایی خود کنار بیاید. آن‌ها دوباره در زمان‌های دیگر همدیگر را می‌بینند؛ اما رابطه‌شان دیگر هیچ‌وقت ترمیم نمی‌شود.

در کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال، صالح نجفی (Saleh Najafi) بحث‌هایی را درباره‌ی روایتگری وودی آلن و شباهت‌های او با کارگردان‌های دیگر مطرح می‌کند. وودی آلن این فیلم را تقریباً در آستانه‌ی چهل سالگی ساخت و در آن بر چند جنبه از زندگی یک مرد تمرکز کرد: رابطه با زنان، نگرانی از زندگی پیش‌پاافتاده‌ای که هیچ‌وقت معنایش را نمی‌فهمیم و وسواس برای پیدا کردن خودمان در دنیا. آلن که پیش از این فیلم‌هایی کمدی ساخته بود،‌ تصمیم گرفت فیلمی تولید کند که معنایی عمیق دارد؛ روندی که در آثار بعدی او نیز ادامه پیدا کرد.

از دیدگاه صالح نجفی، این فیلم ارتباط بین میل و روایتگری را به‌خوبی به تصویر می‌کشد. او در کتاب فیلم به مثابه فلسفه این موضوع را تشریح می‌کند و به ارتباط میان فیلم‌های وودی آلن و اینگمار برگمان می‌پردازد. وی می‌کوشد علاوه بر ارجاع به متون فلسفی و روان‌شناختی (از جمله بحث لکنت در فیلم‌های آلن)، از دیگر فیلم‌های آلن برای تشریح نظریاتش بهره ببرد. نجفی آن‌چنان دقیق صحنه به صحنه‌ی فیلم را تحلیل می‌کند که دلمان می‌خواهد بار دیگر فیلم آنی هال را تماشا کنیم.

نشر لگا کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال را منتشر کرده است.

درباره‌ی مجموعه‌ کتاب‌های فیلم به‌ مثابه‌ی فلسفه

صالح نجفی در مجموعه‌ی فیلم به مثابه‌ی فلسفه از جنبه‌ی فلسفی به مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای جهان نگاه می‌کند. این مجموعه در هشتمین دوره‌ی کتاب سال سینمای ایران، تندیس زرین و لوح تقدیر برترین کتاب سال در حوزه‌‌ی تألیف و ترجمه را از آن خود کرد. در کتاب‌های این مجموعه، فیلم‌ها متونی فلسفی تلقی می‌شوند که بهتر دیدن آن‌ها، به درک دقیق‌تر جهان می‌انجامد. نشر لگا در ابتدا مجموعه کتاب‌ها را در ده جلد منتشر کرد که در آن‌ها فیلم‌هایی نظیر «سال گذشته در مارین‌باد»، «کازابلانکا»، «راشومون»، «آنی‌ هال»، «کپی برابر اصل» و... بررسی شده‌اند. اما بعد،‌ تمام این ده جلد را در قالب کتاب «فیلم به مثابه‌ی فلسفه» به چاپ رساند.

کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال برای چه کسانی مناسب است؟

مطالعه‌ی کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال را به علاقه‌مندان به فلسفه و سینما پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب فیلم به مثابه فلسفه: آنی هال می‌خوانیم

خط دیگری که باید به آن اشاره کرد «منطق پیگمالیونی» فیلم‌های آلن است. به این معنا که در این فیلم‌ها یک مربی و یک شاگرد داریم که بنا به خواست مربی پرورش می‌یابد و شکل می‌گیرد، تا به لحظه‌ای می‌رسد که احساس استقلال می‌کند و می‌خواهد راه خود را برود. این قضیه را در فرهنگ اروپایی به اسطوره‌ی پیگمالیون نسبت می‌دهند. مجسمه‌ساز فنیقی که نسبت به زنان زیبای شهر حساس بود و اعتقاد داشت اگر زیبایی آن‌ها از حدی بیشتر شود، کارشان به فاحشگی می‌کشد. او دنبال زنی زیبا بود متفاوت از بقیه، و برای همین در کارگاه شخصی‌اش مجسمه‌ای آرمانی تراشید، جلوی آن زانو زد و زیبایی‌اش را ستود. در این بین، با خود گفت اگر آفرودیت (الهۀ یونانی عشق) می‌خواست زنی زیبا خلق کند احتمالاً همچو زنی می‌آفرید. آفرودیت صدای او را شنید و مجسمه‌ی دست‌ساز پیگمالیون زنده شد، جان گرفت و زنی واقعی شد. از قرن هجدهم این مضمون دائماً معاصر شده و مجسمه‌ی پیگمالیون، که از سنگ مرمر ساخته شده بود، نامِ گالاتئا (Galatea) به معنای «شیری‌رنگ» پیدا کرد. مشهورترین بازآفرینی این اسطوره به شاهکار جرج برنارد شاو، نمایشنامه‌ی پیگمالیون (1913) برمی‌گردد، که بر مبنای آن فیلم بانوی زیبای من (1964) جرج کیوکر ساخته شد.

به گفته‌ی منتقدان، فیلم‌های آلن بیش از اینکه اتوبیوگرافیک باشند و بحران‌های او را در رابطه با زن‌ها و مشخصاً در رابطه‌اش با داین کیتن نشان دهند، تلاش‌هایی‌اند برای بازآفرینیِ اسطوره‌ی پیگمالیون، یعنی مردی که زنی را آن‌طور که می‌خواهد می‌سازد و بعد که زن به کمال رسید، علیه سازنده‌اش شورش می‌کند. ضمن اینکه از همان ابتدا فیلمی با عنوان آنی هال می‌بینیم که در مورد یک زن است و فضا فمینیستی‌ست. با این‌حال، از سوی دیگر، کل فیلمِ آلن وسواس‌ها و دلمشغولی‌های یک مرد است که همان ابتدا رو به دوربین می‌گوید یک‌سال است رابطه‌اش به‌هم خورده و در پی کشف علت است.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
1: مرور فیلم
2: واکاوی فیلم
آلن و برگمان: بوطیقای لُکنت‌زنی
منطق پیگمالیونی وودی آلن
تنش بین میل و روایت
فرشتۀ تاریخِ کمیک: نظریۀ بدیع وودی آلن دربارۀ گذشته
کتاب‌نامه