معرفی و دانلود کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد

معرفی کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد

کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد با نگاهی فلسفی به فیلمی با همین نام (سال گذشته در مارین باد) می‌نگرد. صالح نجفی در این کتاب برتر سال سینمای ایران، اثری از سینمای موج نوی فرانسه و آلن رنه را به بوته‌ی نقد می‌گذارد.

درباره‌ی کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد

حاصل همکاری آلن روب-گریه (Alain Robbe-Grillet) و آلن رنه (Alain Resnais)، یکی از عجیب‌ترین فیلم‌های تاریخ سینماست که منتقدان به آن واکنش‌های بسیار تناقض‌آمیزی نشان دادند. بعضی عقیده داشتند که داستان فیلم سال گذشته در مارین باد (Last Year at Marienbad) به‌غایت افتضاح است و بازیگران بدترین بازی خود را داشته‌اند. اما برخی این فیلم را شاهکار تاریخ سینمای جهان می‌دانستند و آن را نمونه‌ی کامل «سینمای مدرن» قلمداد کردند. بعدها آکیرا کوروساوا آن را یکی از فیلم‌های موردعلاقه‌اش معرفی کرد. فیلم‌برداری و مونتاژ سال گذشته در مارین باد آن‌چنان پیچیده بود که هنوز هم در کلاس‌های تحلیل فیلم، درباره‌ی تکنیک ساخت این اثر بزرگ سینمایی بحث می‌شود. از دیدگاه صالح نجفی (Saleh Najafi)، این اثر هنری درباره‌ی این است که چگونه فیلم‌ها را نگاه کنیم؛ تعریفی که دقیقاً با هدف کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد مطابقت دارد.

در یک هتل مجلل باروک که پر از افراد ثروتمند است، پس از اجرای یک تئاتر، مردی (با بازی جورجو آلبرتاتزی) به زنی (دلفین سیریگ) نزدیک می‌شود و به او می‌گوید که او را دقیقاً سال پیش، در جایی شبیه به همین هتل دیده و با او رابطه داشته است. شاید در فردریکزباد، کارلستا، مارین باد یا جایی دیگر. در آن‌زمان زن از مرد می‌خواست که یک سال دیگر صبر کند تا بتوانند با هم فرار کنند. اما هم‌اکنون، زن همه چیز را انکار می‌کند و می‌گوید هیچ‌وقت او را ملاقات نکرده است. مرد تلاش می‌کند گذشته را به یاد او بیاورد. در این قسمت از فیلم سال گذشته در مارین باد، فلاش‌بک‌هایی به گذشته زده می‌شود و تماشاگر بین مکان‌های مختلف جابه‌جا می‌شود. علاوه بر این دو شخصیت، مرد دیگری نز در فیلم حضور دارد که مشخص نیست شوهر زن است یا نه. در تمام فیلم سال گذشته در مارین باد، مردی یک زن را تعقیب می‌کند و در صدد متقاعد کردن اوست. پس چرا زن نمی‌تواند با این مرد رابطه داشته باشد؟ آیا متأهل است؟ آیا از مرد خوشش نمی‌آید؟ و مهم‌ترین سؤال: آیا آن‌ها واقعاً سال گذشته در مارین باد همدیگر را ملاقات کرده‌اند؟

پس از تماشای فیلم سال گذشته در مارین باد، احتمالاً به فکر فرو بروید و به دنبال نقدهای این فیلم در اینترنت بگردید. صالح نجفی اعتقاد دارد که این فیلم طی فرایندی پیچیده ماده‌ای خام به دستان تماشاگر می‌دهد که شاید در ظاهر هیچ طرح پرداخته‌شده‌ای نداشته باشد؛ اما مخاطب را به فکر فرو می‌برد. او برای پاسخ دادن به سؤالاتی که پیش از این مطرح شد، فیلم را چندین بار مورد بازبینی قرار می‌دهد. نجفی عقیده دارد که لحظه‌هایی تعیین‌کننده در فیلم هستند که ساختار اصلی فیلم را شکل می‌دهند و تماشاگر را به سمت نتیجه‌گیری راهنمایی می‌کنند. از نظر او عناصری در این فیلم کنار هم آمده‌اند که جمع شدنشان در دنیای واقعی، غیرممکن است. برای مثال مکانی را در نظر بگیرید که شب و روز در کنار هم هستند یا جایی که مردان سایه دارند؛ اما درختان نه. در کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد، بیشتر به این موضوع پرداخته می‌شود.

فیلم سال گذشته در مارین باد بر فیلم‌سازان دیگر تأثیری باورنکردنی گذاشت. کارگردانانی چون مارگریت دوراس، فدریکو فلینی و اینگمار برگمان از این فیلم آلن رنه تأثیر پذیرفتند. در فیلم «درخشش» استنلی کوبریک و «امپراتوری درون» دیوید لینچ به‌وضوح نشانه‌هایی از این اثر سینمایی می‌بینیم.

نشر لگا کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد را به انتشار رسانده است.

درباره‌ی مجموعه‌ کتاب‌های فیلم به‌ مثابه‌ی فلسفه

صالح نجفی در مجموعه‌ی فیلم به مثابه‌ی فلسفه از جنبه‌ی فلسفی به مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای جهان نگاه می‌کند. این مجموعه در هشتمین دوره‌ی کتاب سال سینمای ایران، تندیس زرین و لوح تقدیر برترین کتاب سال در حوزه‌‌ی تألیف و ترجمه را از آن خود کرد. در کتاب‌های این مجموعه، فیلم‌ها متونی فلسفی تلقی می‌شوند که بهتر دیدن آن‌ها، به درک دقیق‌تر جهان می‌انجامد. نشر لگا در ابتدا مجموعه کتاب‌ها را در ده جلد منتشر کرد که در آن‌ها فیلم‌هایی نظیر «سال گذشته در مارین‌باد»، «کازابلانکا»، «راشومون»، «آنی‌ هال»، «کپی برابر اصل» و... بررسی شده‌اند. اما بعد،‌ تمام این ده جلد را در قالب کتاب «فیلم به مثابه‌ی فلسفه» به چاپ رساند.

کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد برای چه کسانی مناسب است؟

اگر به فیلم‌های موج نوی فرانسه علاقه دارید، کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد را حتماً بخوانید.

در بخشی از کتاب فیلم به مثابه فلسفه: سال گذشته در مارین باد می‌خوانیم

به گفته‌ی دیوید بوردوِل، تاریخ‌نگار و نظریه‌پرداز سینما، معمولاً برای فکرکردن به یک فیلم نقطه‌ی شروع را پلاتِ آن می‌گیریم و این طرح داستان، ساده‌ یا دشوار، به تماشاگر اجازه می‌دهد فیلمی را که دیده در ذهن خود دوباره بسازد. این بازسازی بر اساس ترتیب زمانی‌ست، بدین‌سان که اگر فیلم پیرنگ پیچیده‌ای داشته باشد تماشاگر شروع می‌کند وقایع را به‌طور مرتب پشت‌سر هم چیدن. حتی در برخورد با یک فیلمِ پست‌مدرنِ پیچیده‌تر، باز تماشاگر تلاش می‌کند وقایع خُردشده و اجزای ازهم‌پاشیده‌ی فیلم را کنار هم قرار دهد و آن‌ها را در یک زنجیره‌ی علت‌ومعلولی جای دهد.

فیلم سال گذشته در مارین‌باد، اما، با تمام تجربه‌های سینمایی تفاوت رادیکال دارد. برای همین است که باید آن را فیلمی درباره‌ی تماشاکردن فیلم دانست. آزمایشی خلاف‌آمد که مخاطبش باید آن را به‌نحوی تماشا کند که تا به حال تجربه نکرده است.

نکته‌ی اصلی و عنصر ساختاردهنده‌ی سال گذشته در مارین‌باد این است که تعیین دقیق داستان فیلم محال است و از همین‌جاست که کارش آغاز می‌شود. فیلم دقیقاً یک پیرنگ واحد دارد، و نه پیرنگ‌های متعدد، اما درست به همین علت نمی‌توان یک داستان پیوسته و دارای انسجام از آن بیرون کشید.

بوردوِل ادعا می‌کند این فیلم استراتژی خاصی را پی می‌گیرد که به‌صورت بالقوه با همشهری کین آغاز شده و به‌شکل جدی‌تر با فیلم روز خشم (1943) کارل تئودور درایر ادامه یافته است. در این فاصله آلن رنه استراتژی‌اش را به نهایت منطقیِ خود می‌رساند و فیلمی می‌سازد که از ابتدا تا انتها بر اساس دوپهلویی‌ها و ابهام‌ها کار می‌کند. فیلم ما را وامی‌دارد به‌سمت یک داستان پیش برویم، هر چند آن داستان پیچیده باشد.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
1: مرور فیلم
2: واکاوی فیلم
همجواری‌های ناممکن
نقضِ دوراهیِ فمینیستی_‌ پست‌مدرنیستی
کتاب‌نامه