معرفی و دانلود کتاب شخصیت شناسی در مثنوی و کمدی الهی: به روش تطبیقی

معرفی کتاب شخصیت شناسی در مثنوی و کمدی الهی: به روش تطبیقی

مثنوی و کمدی الهی دانته از جمله متون کلاسیکی هستند که آموزه‌های دینی را با شیرینی داستان‌پردازی همراه می‌کنند. منیژه آرمین و اعظم سازور در کتاب شخصیت شناسی در مثنوی و کمدی الهی، با مطالعه‌ی شخصیت‌ها و از دیدگاه روانشناسی، شباهت‌ها و تفاوت‌های نگاه مولوی و دانته را نشان می‌دهند تا وجوه تازه‌ای از اندیشه‌های این اندیشمندان را آشکار کنند. این اثر از جستارهای پژوهشی در حوزه‌ی ادبیات تطبیقی ملل به حساب می‌آید.

درباره‌ی کتاب شخصیت شناسی در مثنوی و کمدی الهی

مثنوی یکی از متن‌های روایی برجسته‌ای است که از تصوف و تمدن اسلامی بر جای مانده و چنان غنی است و قابلیت‌های بسیاری برای پژوهش‌های ادبی و عرفانی دارد. از طرف دیگر، کمدی الهی دانته یکی از متون مسیحی است که از قرون وسطی و عصر حاکمیت و رواج مسیحیت در اروپا به جا مانده و در قالب روایتی داستانی معارف این دین را بازتاب می‌دهد. منیژه آرمین و اعظم سازور این دو متن را در تطبیق با هم قرار داده‌اند و شخصیت‌های آن دو را مطالعه کرده‌اند.

مولوی و دانته در داستان‌پردازی‌های خود شخصیت‌های مختلفی را از طبقات گوناگون برمی‌گزینند. این شخصیت‌ها گاهی از میان مردمان عادی و گاهی از طبقه‌ی اعیان و اشراف یا انبیا و اولیاء خدا انتخاب می‌شوند. دانته و مولوی دو عارف و دو فیلسوف اجتماعی هستند که شخصیت‌ها را به لحاظ روانشناختی بررسی می‌کنند و آن‌ها را در موقعیت‌های گوناگون در معرض تجربه قرار می‌دهند. نویسندگان در کتاب شخصیت شناسی در مثنوی و کمدی الهی این موارد را بررسی می‌کنند و تفاوت‌ها و ظرایف شخصیت‌پردازی در این دو متن را توضیح می‌دهند.

یکی از سرفصل‌های مهم کتاب شخصیت شناسی در مثنوی و کمدی الهی به روانشناسی و نگاه روانشناسانه‌ی مولوی و دانته در این دو متن اختصاص دارد. در این بین، یکی از مفاهیم مشترک در ادیان و بسیاری از متن‌های دینی مفهوم گناه است. گناه و گناهکار گاهی از منظر جرم و مجرم نگریسته می‌شوند و گاهی با دید بیمار روانی به آن‌ها نگاه می‌گردد. نویسندگان با توجه به این دوگانه، در این فصل از کتاب به این پرسش می‌پردازند که ساکنان دوزخ گناهکارند یا بیمار روانی. سپس در فصل بعدی کتاب، مفهوم گناه را از دیدگاه اجتماعی و روانشناختی مطالعه می‌کنند و ویژگی‌های این مفهوم را در دو متن مثنوی و کمدی الهی برمی‌شمارند.

منیژه آرمین و اعظم سازور در بخش پایانی، انسان مثنوی را در تطبیق با انسان کمدی الهی قرار می‌دهند و نسبت او را با جبر و اختیار در جهان می‌سنجند.این کتاب با شخصیت‌شناسی انسان منعکس‌شده در دو متن از ادبیات کلاسیک فارسی و ایتالیایی تلاش می‌کند تفاوت‌های فکری، فرهنگی و مذهبی دو آیین مختلف را نشان دهد و به فهم جنبه‌های تازه‌ای از این دو متن دست یابد.

این کتاب را انتشارات سوره مهر منتشر کرده است.

کتاب شخصیت شناسی در مثنوی و کمدی الهی برای چه کسانی مناسب است؟

این کتاب برای دانشجویان و پژوهشگران متون کلاسیک، به‌ویژه کسانی که به مطالعات تطبیقی در ادبیات ملل علاقه‌مند هستند، مناسب خواهد بود.

در بخشی از کتاب شخصیت شناسی در مثنوی و کمدی الهی: به روش تطبیقی می‌خوانیم

منافقان سیاسی و مذهبی از عوامل خطرناک فساد اجتماعی و ایجاد خشونت و دودَستگی در طول تاریخ‌اند. منافقان در سفر دانته و نیز در مثنوی جایگاهی ویژه دارند. دانته قرون وسطا را تجربه کرده، دشمنی‌هایی که زاییده جنگ‌های صدساله است و نیز وجود دو دسته گیبلین‌ها و گوئلف‌ها و انشعاب‌هایی که در میانشان ایجاد شد. طبعاً چنین تیپ‌هایی را دانته با توجه به شناختی که از آدم‌های معاصر خود داشته و همچنین افرادی با همین ویژگی‌ها، که از تاریخ برگزیده، مطرح کرده است.

در هولناک‌ترین گودال دوزخ، یعنی طبقه هشتم، ریاکاران جای دارند که دشمنان واقعی حضرت عیسی‌اند و جالب اینکه آن‌ها خود از روحانیان بزرگ قوم یهود بودند. عمل آن‌ها درواقع نقض عدالت اجتماعی است، زیرا ترویج دین زمان ‌ (مسیحیت‌) یکی از طرق برقراری عدالت است. این گروه، یعنی دانشمندان یهودی، با ادعای تعصب مذهبی به دشمنی با حضرت عیسی پرداختند. این‌ها با شیوه نفاق‌افکنی جامعه را به فساد و تباهی کشاندند. مصداق بارز این گروه، قیافا، رئیس شورای روحانیان برگزیده یهود است. او در دوزخ همه سنگینی بار ریا و تزویر خود را به صورت ردیف دوزخیانی که بلاانقطاع از روی او می‌گذرند تحمل می‌کند، زیرا بانی گناهی است که پس از وی گروه بی‌شماری از انسان‌ها بدان گرفتار شدند:

این میخ‌شده فریسیان را گفت که صلاح قومی را شکنجه و شهادت مردی رواست.

و اکنون، چنان‌که می‌بینی، برهنه تنش را در پهنای جاده نهاده‌اند تا سنگینی بار تمام آن کسانی را که می‌گذرند دریابد.

و همین عذاب را پدرزن او در این گودال دارد. و نیز سایر اعضای آن شورایی که یهودیان را بذر لعنت افشاند.

حال برمی‌گردیم به رفتار او در دنیا که موجب چنین عقوبتی شده است؛ او کسی بود که گفت: «هرچند عیسی گناه ندارد، ولی مصلحت آن است که او را محکوم کنیم.»

فهرست مطالب کتاب

فهرست
پیشگفتار
فصل اول: جلال‌الدین محمد بلخی و دانته آلیگیری؛ فرزندان زمانه خویش
حضور دو شاعر در دو کتاب شعر
دو شاعر، فراتر از زمانه خود
تفاوتی مهم میان دانته و مولانا در انتخاب شخصیت‌ها
فصل دوم: دو عارف یا دو فیلسوف اجتماعی
به کار بردن زبان عامه
آغاز کتاب، شکواییه‌ای علیه زمان
شیوه‌های تخریب جامعه از سوی شخصیت‌ها
فصل سوم: جایگاه معرفة‌النفس در مثنوی معنوی و کمدی الهی
شیوه‌های روان‌شناسی در مثنوی
ساکنان دوزخ گناهکارند یا بیمار روانی
برزخ؛ وجه مشترک مثنوی و کمدی الهی
فصل چهارم: گناه از دیدگاه اجتماعی و روان‌شناختی
غرور عاملی مهم در ارتکاب گناه
حسادت: ام‌المعاصی یا ام‌الامراض؟!
نقش غضب در ارتکاب گناه
فصل پنجم: نقش جبر و اختیار در انتخاب انسان
انسان مثنوی، رانده‌شده از نیستان، سرگردان و در جست‌وجوی حقیقت
نقش توبه به‌منزله مکانیزمی دفاعی در برابر گناه
مصداق‌هایی در اثبات مقام اختیار
سخن آخر
کتاب‌نامه