معرفی و دانلود کتاب واژه‌ها

معرفی کتاب واژه‌ها

ژان پل سارتر، فیلسوف پرآوازه‌ی فرانسوی و برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ادبیات، در کتاب واژه‌ها به شرح زندگی خود در دوران کودکی و نوجوانی پرداخته است. مطالعه‌ی این اثر اتوبیوگرافیک، به گواه اغلب صاحب‌نظران، به فهم بهتر دیگر نوشته‌های ادبی و غیرادبی مؤلف یاری می‌رساند.

درباره کتاب واژه‌ها

نویسنده‌ی کتاب واژه‌ها (The Words) ژان پل سارتر نام دارد. سارتر در میان جماعت کتاب‌خوان ایرانی چهره‌ای مطرح و شناخته‌شده است. ترجمه‌ی فارسی آثار ادبی و فلسفی او، از همان ابتدا با استقبال جامعه‌ی روشنفکری ایران مواجه شد. در میان این آثار، البته برخی بیشتر خوانده شده‌اند، و برخی دیگر کمتر. مثلاً استقبالی که از رمان پرآوازه‌ی «تهوع» شده، در نوع خود کم‌نظیر و بی‌تکرار بوده است. شهرت این اثر -دست‌کم در ایران- به مراتب بر شهرت تمام دیگر آثار سارتر می‌چربد. با این همه باید اذعان داشت که قریب به اتفاق نوشته‌های ژان پل سارتر، در نوع خود آثاری خواندنی و مهم‌اند. در همین راستا، برخی از منتقدان و شارحانِ اندیشه‌ی سارتر، بر این باورند که سیمای ژان پل سارتر در مقام یک متفکر پیچیده و چندوجهی، تنها هنگامی به درستی در نظر مخاطب مجسم می‌گردد که جملگی نوشته‌های او، اعم از آثار ادبی و غیرادبی، به موازات هم مورد توجه قرار گیرند.

کتاب واژه‌ها یکی از آثار مهم در شناخت بهتر و عمیق‌ترِ اندیشه‌ی ژان پل سارتر است. سارتر در این اتوبیوگرافی مختصر، به شرح زندگی خود از دوران کودکی تا نوجوانی پرداخته است. صراحت و صداقتی که او در بیان تجارب زیسته‌ی خویش در ایام مذکور داشته، سبب شده که کتاب واژه‌ها، از سوی منتقدان ادبی، به عنوان یکی از بهترین خودزندگینامه‌های ادبیات معاصر مورد ستایش قرار گیرد.

در این واقعیت که سارتر عنوان «واژه‌ها» را برای اتوبیوگرافی خود برگزیده، نکته‌ی تأمل‌برانگیزی وجود دارد. گویی سارتر با انتخاب این عنوان برای زندگینامه‌ی خویش، از همان ابتدا تکلیفش را با مخاطب روشن ساخته و صاف و ساده به او چنین گفته: «من، ژان پل سارتر، پیش و بیش از هر چیز، مردِ واژه‌ها هستم. واژه‌ها، از همان ایام طفولیت، عصاره و جوهره‌ی زندگی مرا تشکیل داده‌اند.» ساختار کتاب که به دو بخش «خواندن» و «نوشتن» تقسیم شده نیز، مؤید این مطلب است که واژه و مشتقات آن، از جمله کتاب، خواندن، نوشتن و...، در زندگی سارتر همواره نقشی مرکزی ایفا می‌نموده است.

چنان‌که می‌دانید، عمده‌ی شهرت ژان پل سارتر و اهمیت او در مقام روشنفکر، ناشی از اقدام متهورانه‌اش در برقراری پیوندی استوار و ناگسستنی میان ادبیات و فلسفه بوده است. جلوه‌های این پیوند، بیش و کم در تمام آثارِ قلمیِ سارتر پیداست. فی‌المثل، اگرچه تهوع با هر متر و معیاری که بسنجیم یک رمان و در نتیجه، متعلق به خانواده‌ی ادبیات است، در عین حال متنی محوری در فهم رئوس مکتب فلسفی اگزیستانسیالیسم نیز، به شمار می‌رود. برعکس، کتاب هستی و نیستی در عین این‌که یک متن به غایت تخصصی در زمینه‌ی فلسفه است، توأمان آکنده از عناصر ادبی‌ست. باری، این نکته را گفتیم تا خاطرنشان کنیم که پیوندی که سارتر میان ادبیات و فلسفه برقرار کرده، در هیچ‌یک از آثار او، به خوبی کتاب واژه‌ها نمود نیافته است. در این کتاب، سارتر اساساً به قواعد مرسوم ژانر اتوبیوگرافی پشت پا زده، و در عین شرح خاطرات شخصی خویش، به بیان گستره‌ی وسیعی از تأملات فیلسوفانه‌اش در باب ماهیت ادبیات، معنای زندگی و... پرداخته است.

از کتاب واژه‌ها چندین و چند ترجمه‌ی خواندنی در زبان فارسی در دسترس است. ترجمه‌ای که هم‌اینک پیش روی شماست، به قلم پرویز شهدی صورت گرفته و از سوی نشر مجید روانه‌ی بازار شده است.

نکوداشت‌های کتاب واژه‌ها

• مقدمه‌ای ضروری برای آشنایی با فلسفه‌ی یکی از بزرگ‌ترین متفکران سده‌ی بیستم. (Penguin)
• کتاب واژه‌ها اثری سرراست و سرشار از ظرافت است. (Kirkus Reviews)
• کتابی لذت‌بخش و جذاب. (Library Thing)

کتاب واژه‌ها مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به آثار اتوبیوگرافیک مخاطبین عام این کتاب، و دوست‌داران آشنایی عمیق‌تر با زندگی و دیدگاه‌های ژان پل سارتر، مخاطبین خاص آن‌اند.

با ژان پل سارتر بیشتر آشنا شویم

ژان-پل شارل ایمار سارتر (Jean-Paul Sartre) در سال 1905 دیده به جهان گشود و به سال 1980، در اوج شهرتی فراگیر، به کام مرگ فرو رفت. نامیدن او با یک صفت ممکن نیست. سارتر فیلسوف، فعال سیاسی، ناقد ادبی، جامعه‌شناس و بیش و پیش از همه، نویسنده بود. او در کتاب «کلمات» که از بهترین اتوبیوگرافی‌های زمانه‌ی ماست، از عشق فراگیر و جنون‌آمیز خود به نوشتن گفته است؛ عشقی که همه‌ی فعالیت‌های دیگر او را باید در پرتو آن فهمید و تفسیر کرد. درباره‌ی زندگی سارتر گفتنی بسیار است. او در دوران پرتلاطمی می‌زیست و خودش هم شخصیتی یاغی و سرکش داشت. به لحاظ سیاسی به سوی مارکسیسم گرایش داشت، اما مارکسیسمی با خوانش خاصِ خودش. در ادبیات، طرفدار تعهد بود و نظریات خود را در این باب، نخستین بار در کتابی جنجالی به نام «ادبیات چیست؟» صورت‌بندی کرد. زندگی‌اش حاشیه کم نداشت؛ از رابطه‌ی افتان و خیزانش با سیمون دوبوآر و دوستی و بعدها خصومتش با آلبر کامو گرفته، تا جنجال‌هایی که با رد جایزه‌ی نوبل ادبی در سال 1964 به پا کرد.

ژان پل سارتر را از بانیان اصلی فلسفه‌ی وجودی (اگزیستانسیالیسم) در اروپای قاره‌ای می‌دانند. خود او در اثری با عنوان «اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر» رئوس کلی این مکتب را چنین شرح داده است: در اگزیستانسیالیسم، واجب‌الوجودی در کار نیست که ابتدا انسان را خلق کرده و سپس ماهیت او را معین ساخته باشد. به همین خاطر است که «وجود» آدمی، مقدم بر «ماهیت» او تلقی می‌شود. به زبان ساده، بشر، بر خلاف دیگر هستنده‌ها، با چیستی‌ای نامتعین و نامشخص پا به عرصه‌ی وجود می‌گذارد و پس از آن، خودْ ماهیت خویش را تعریف می‌کند. از این تعریف چنین برمی‌آید که انسان موجودی آزاد است. یا به تعبیر پارادوکسیکال سارتر، «محکوم به آزادی» است. اگزیستانسیالسیم سارتری یکسره انضمامی است. به این معنا که مفاهیم و مفروضات مطرح‌شده در آن، همگی اشاره به زندگی واقعی آدمی دارند، و صرفاً نظرپردازی‌هایی انتزاعی و بیگانه با احوال بشری نیستند. پس عجیب نیست که این فلسفه، نه در کُتب نظری، بلکه در آثار ادبی، در رمان‌ و نمایشنامه‌‌ و داستان کوتاه، به بهترین شکل ممکن بیان گشته است.

بسیاری، سمت و سوی سیاسی‌ سارتر و برخی از دیگر عقایدش را منحط و خطرناک خوانده‌اند؛ از جمله جامعه‌شناس فرانسوی، رمون آرون، که کتاب «افیون روشنفکران»اش ردّیه‌ای بر آرای سارتر و همفکرانش بود. با این حال در نبوغ فلسفی و ادبی‌ وی هیچ‌کس تردید نداشته و ندارد.

برای آشنایی بیشتر و عمیق‌تر با زندگی، اندیشه و آثار ژان پل سارتر، شما را به کتاب «سارتر که می‌نوشت» از بابک احمدی ارجاع می‌دهیم. در ادامه نگاهی گذرا داریم به عناوین مهم‌ترین آثار ژان پل سارتر: «تهوع»، «شیطان و خدا»، «مگس‌ها»، «دورخ»، «هستی و نیستی»، «سن عقل»، «دست‌های آلوده».

در بخشی از کتاب واژه‌ها می‌خوانیم

شارل شوایتزر هرگز ادعاى نویسنده‌بودن نکرده بود؛ اما در هفتادسالگى زبان فرانسه هم‌چنان شگفت‌زده‌اش مى‌کرد و به‌وجد مى‌آوردش؛ زیرا به‌دشوارى آن را فرا گرفته بود و هنوز هم آن‌طور که باید و شاید به آن چیره نشده بود: با آن بازى مى‌کرد، از واژه‌ها لذت مى‌برد و دوست داشت درست تلفظ‌شان کند و حسن انتخاب خطاناپذیرش باعث مى‌شد در تلفظ کلام‌ها از کوچک‌ترین هجا چشم نپوشد. هرگاه فرصت مى‌کرد با قلمش از واژه‌ها دسته‌گلى مى‌ساخت.

با میل و علاقه‌ى فراوان، به هر مناسبتى رویدادهاى خانواده‌مان و آن‌چه را در دانشگاه مى‌گذشت، بیان مى‌کرد: آرزوها براى فرارسیدن سال نو، زادروزها، خوشامدگویى‌ها و تهنیت‌ها در جشن‌هاى عروسى، سخنرانى به شعر در روز ویژه‌ى سن‌ شارلمانى، نمایش‌هاى کوچک خنده‌دار، معماها، قافیه‌سازى‌ها، سخنان هزل‌آمیز دوستانه در انجمن‌ها به‌صورت بدیهه‌گویى به شعر، به زبان‌هاى فرانسه و آلمانى.

اوایل تابستان به آرکاشون مى‌رفتیم. مادربزرگ، مادرم و من جلوتر از او، پیش از این‌که درس‌هایش در دانشگاه به‌پایان برسند، حرکت مى‌کردیم. سه بار در هفته براى‌مان نامه مى‌نوشت. دو صفحه براى لویز، یک صفحه مختصر براى آن‌ مارى و نامه‌ى کاملى به شعر براى من. مادرم براى این‌که از شعر بیش‌تر لذت ببرم، علم عروض و قافیه‌سازى را آموخت. در پاسخ، نامه‌اى به شعر براى پدربزرگم سرهم کردم، مادر و مادربزرگم متوجه این موضوع شدند و تشویق و کمکم کردند آن را به‌پایان برسانم. وقتى دو زن نامه را فرستادند، از مجسم‌کردن حالت حیرت‌زدگى گیرنده‌ى آن؛ یعنى پدربزرگ، چنان خندیدند که اشک در چشمان‌شان جمع شد.

فهرست مطالب کتاب

پیش‌گفتار گزارنده
بخش نخست: خواندن
بخش دوم: نوشتن