معرفی و دانلود کتاب ناخودآگاه سیاسی: روایت همچون کنش نمادین اجتماعی

معرفی کتاب ناخودآگاه سیاسی: روایت همچون کنش نمادین اجتماعی

فردریک جیمسون یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین نظریه‌پردازن ادبی حال حاضر جهان است. او در کتاب ناخودآگاه سیاسی که مدت‌هاست به اثری کلاسیک در حوزه‌ی نقد ادبی بدل شده، ضمن بررسی دقیق برخی از مهم‌ترین متون ادبیات مدرن اروپا، بر این تز پافشاری می‌کند که ادبیات را هیچ‌گاه نمی‌توان مستقل از مناسبات سیاسی و اجتماعی فهمید.

درباره‌ی کتاب ناخودآگاه سیاسی

اگر صرفاً خواننده‌ی مبتدی ادبیات نباشیم و اندکی آشنایی کلی با جریان‌های زنده و مهم در حوزه‌ی نقد ادبی داشته باشیم، بی‌گمان نام فردریک جیمسون (Fredric Jameson) و کتاب مهم او با عنوان ناخودآگاه سیاسی (The Political Unconscious) را شنیده‌ایم. جیمسون اثر نامبرده را در سال 1981 و در واکنش به گرایش کلی حاکم بر جریان نقد ادبی در اروپا و آمریکا منتشر ساخت. گرایشی که به زعم او، سردمداران آن به‌خطا و ناشیانه از سیاست روی گردانده بودند و ادبیات را حوزه‌ای مستقل و قائم‌به‌ذات تلقی می‌کردند. گل سرسبد این گرایش‌ها، جریان‌های موسوم به ساختارگرایی و پساساختارگرایی بود که هر دو ریشه‌های فرانسوی داشتند. فردریک جیمسون با نگارش کتاب ناخودآگاه سیاسی تلاش کرد تا این مدعا را ثابت کند که ادبیات، یا به تعبیر دقیق‌تر، اثر ادبی، فقط زمانی به‌درستی فهمیده می‌شود که نسبت آن با انگاره‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی زمانه‌اش روشن شده باشد.

عنوان کتاب ناخودآگاه سیاسی تا حد زیادی محتوای اصلی آن را آشکار می‌کند. جیمسون در این کتاب، اثر ادبی را به انسانی زنده تشبیه کرده که از ساحت یا سازوکاری به نام ناخودآگاه برخوردار است؛ و این ناخودآگاه همواره و لزوماً ماهیتی سیاسی دارد _بدین معنا که در قبال کلان‌مسائل سیاسی، واکنشی -اعم از تأیید یا انکار- از خود نشان می‌دهد. فهم ناخودآگاه سیاسی متن ادبی، به زعم جیمسون، اصلی‌ترین وظیفه‌ی منتقد است.

فردریک جیمسون برای اثبات نظریات خویش، هر یک از فصول کتاب ناخودآگاه سیاسی را به بررسی کارنامه‌ی نویسنده‌ای سرشناس اختصاص داده است. اونوره دو بالزاک و جوزف کنراد دو تن از برجسته‌ترینِ این گروه از نویسندگان‌اند. جیمسون با واکاوی دقیق کتاب‌های نویسندگانی که برگزیده، به معانی و انگاره‌های نهفته در آثار ایشان ره می‌برد و البته نقد صریح این معانی و انگاره‌ها را نیز از یاد نمی‌برد.

فردریک جیمسون منتقدی مارکسیست است و پروژه‌ی فکری او را باید با توجه به مبانی اندیشه‌ی مارکسیستی فهمید. او مثل سایر منتقدان چپ، در ارزیابی‌های خود اغلب به افراط می‌گراید و در مواجهه با پدیده‌ی ادبیات، مبانی زیبایی‌شناختی را در درجه‌ی دوم اهمیت قرار می‌دهد. بی‌گمان به کار جیمسون، مثل کار هر متفکر دیگری، نقدهایی وارد است. با این همه باید اذعان کنیم که اصرار او بر آشکار ساختن ماهیت سیاسی آثار ادبی و تلاشش در راستای کشف انگیزه‌های سیاسی بعصاً ناخودآگاه نویسندگان، افقی تازه را به روی دست‌اندرکاران حوزه‌ی نقد و نظریه‌ی ادبی گشوده است.

کتاب ناخودآگاه سیاسی توسط انتشارات نیماژ و با ترجمه‌ی حسین صافی در اختیار شما قرار گرفته است.

نکوداشت‌های کتاب ناخودآگاه سیاسی

• اثری ماندگار و فراموش‌نشدنی که وجود آن در هر کتابخانه‌ای ضرورت دارد. (چویس)
• نویسنده در این اثر تسلط فوق‌العاده‌ی خود بر مباحث گوناگونِ جاری در حوزه‌ی نقد ادبی را نشان می‌دهد. (ناینتین سنتری فیکشن)
• ناخودآگاه سیاسی کتابی قابل توجه است و نقشی مهم در مباحث آتی در باب ادبیات خواهد داشت. (جاناتان کالر، منتقد و نظریه‌پرداز ادبی)

کتاب ناخودآگاه سیاسی مناسب چه کسانی است؟

علاقه‌مندان به نقد و نظریه‌ی ادبی مخاطبین اصلی این کتاب کلاسیک هستند.

در بخشی از کتاب ناخودآگاه سیاسی: روایت همچون کنش نمادین اجتماعی می‌خوانیم

ژانر ذاتاً نهادی ادبی، یا قراردادی اجتماعی میان نویسنده و جماعتی خاص است، به قصد تعیین کارکردی مناسب برای یک فرآورده‌ی فرهنگی به‌خصوص. برای پیشگیری از سوءتفاهم، در کنش‌های کلامی روزمره نیز از علایم و نشانه‌هایی (مانند لحن و آهنگ، حرکات سر و دست، عبارات اشاری و شاخص‌های کاربردشناختی) استفاده می‌شود. در موقعیت‌های اجتماعی نسبتاً پیچیده‌تر که معمولاً نوشتار را مظهر آن می‌دانند اگر قرار بر واگذاری متنِ مورد نظر به بهره‌برداری‌های دلبخواهی نباشد، هر نشانه‌ی دیداری باید به معنایی مقرر تحویل شود (آخر به‌قول ویتگنشتاین، هر معنایی تنها در وصف خاص خودش می‌گنجد). باری، هرچه گریز متن از بافتار بلافصلِ خود بیشتر باشد، ملتزم کردن خوانندگان به قواعد تفسیر دشوارتر می‌شود. در واقع، این تلاش (ناممکن) برای تجویز مقررات منع هرگونه پاسخ ناپسند به یک پاره‌گفتار ادبی، شامل هیچ بخش کوچکی از هنر نوشتار نمی‌شود.

نه‌تنها موقعیت اجرا، بلکه همچنین کل مقررات ژانر و خودِ نهاد [ادبیات] نیز به‌همراه بسیاری از دیگر نهادها و کردارهای سنتی، قربانی نفوذ تدریجی نظام بازار و اقتصاد پولی می‌شود. با حذف جایگاه اجتماعی خاص تولیدکنندگان فرهنگ، و با تسلیم آثار هنری به فرایند کالایی‌شدگی، شاخص‌های دیرینه‌ی ژانر نیز به کام نظام برچسب‌زنی و برندسازی کشیده می‌شوند و به تصرف همان نظامی درمی‌آیند که هیچ بیان هنرمندانه‌ی وثیقی را مجال مقاومت نمی‌دهد. مقولات ژانرشناختی قدیم البته به کلی زیر این فشار ویرانگر منقرض نمی‌شوند، بلکه تحت لوای ادبیات عامه و زیر جلد رمان‌های شبه‌گوتیکِ فرودگاهی و فروشگاهی، داستان‌های عاشقانه و معمایی پرفروش، یا زندگی‌نامه‌های عامه‌پسند، به زندگی نیمه‌جان خود ادامه می‌دهند، تا کی فرای یا بلوخی پیدا شود و حیثیت این کهن‌الگوهای باستانی را به آن‌ها بازگرداند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه
1. درباره‌ی تفسیر: ادبیات همچون کنش نمادین اجتماعی
2. روایت‌های جادویی: درباره‌ی کاربرد دیالکتیکیِ نقد ژانر
3. رئالیسم و میل: بالزاک و مسئله‌ی سوژه
4. کین‌توزی موثق: گسست‌ها و ایدئولوژه‌های ژانری در رمان‌های «تجربیِ» جورج گیسینگ
5. رمانس و شیءوارگی: پی‌رنگ‌سازی و بستار ایدئولوژیک در کار جوزف کنراد
6. نتیجه‌گیری: دیالکتیکِ اتوپیا و ایدئولوژی
نمایه