معرفی و دانلود کتاب کودتای ایرانی: 28 مرداد، قرنی، نوژه

معرفی کتاب کودتای ایرانی: 28 مرداد، قرنی، نوژه

کتاب کودتای ایرانی به بررسی سه کودتای «28 مرداد»، «قرنی» و «نوژه» می‌‌‌‌پردازد و برای خوانندگان ردپای حضور آمریکا را در این رخدادها شفاف‌‌‌‌سازی می‌‌‌‌کند. مارک گازیوروسکی، نویسنده‌‌‌‌ی این اثر، تمامی مطالب کتاب را بر پایه‌‌‌‌ی مستندات موجود و مصاحبه با افراد معتبر نگاشته است.

درباره‌ی کتاب کودتای ایرانی

مارک گازیوروسکی (Mark J. Gasiorowski) در کتاب کودتای ایرانی نتایجی را ارائه می‌‌‌‌کند که طی چند دهه تحقیقات عمیق به دست آورده است. این تحقیقات درزمینه‌‌ی دخالت‌های آمریکا در امور سیاسی ایران بوده و نویسنده در آن به‌‌‌‌طور خاص، اثرگذاری «سی. آی. ای» و وزارت امور خارجه‌‌‌‌ی آمریکا را در سیر تحولات ایران مورد بررسی قرار داده است.

کتاب «کودتای ایرانی» مجموعه‌‌‌‌ای از مقالات است که در آن‌ها گازیوروسکی به شرح این امر می‌پردازد که در سه کودتای مهم ایران، یعنی کودتای 28 مرداد، قرنی و نوژه، نقش آمریکا به‌‌‌‌شدت پررنگ بوده است. وی کتاب کودتای ایرانی را به دو بخش تقسیم کرده که در بخش اول چهار مقاله به شرح ذیل آمده است:

• مقاله‌‌‌‌ی اول درباره‌‌‌‌‌‌‌‌ی ایجاد و گسترش شبکه‌‌ی تی‌‌پی‌‌بِدامن است. نیروهای آمریکایی به کمک این شبکه و عوامل ایرانی، به‌‌صورت آشکارا و پنهانی علیهِ حزبِ توده و همچنین جبهه‌‌ی ملیِ ایران تبلیغات می‌‌‌‌کردند. این شبکه تأثیر زیادی در کودتای 28 مرداد داشت.
• مقاله‌‌‌‌ی دوم شرح کاملی از همین کودتا است و در آن مارک گازیوروسکی به ارزیابی‌‌های اولیه می‌‌‌‌پردازد.
• مقاله‌‌‌‌ی سوم شرح کودتای سرلشکر ولی‌‌الله قرنی به همراه عده‌‌‌‌ای از همراهانش به هدف تأسیسِ حکومتی اصلاح‌‌گرا و دموکراتیک در ایران است. تصمیمی که در نطفه خفه می‌‌‌‌شود. نویسنده در این بین ردپای آمریکا را برای بسطِ کوشش‌‌ها و اقدامات به خواننده نشان می‌‌‌‌دهد.
• مقاله‌‌‌‌ی چهارم درباره‌‌‌‌ی شکل‌‌گیری شبکه‌‌ای مخفی از مخالفان درونِ نیروهای نظامی ایران است که برنامه‌‌‌‌ریزی می‌‌‌‌کنند در تابستان 1359 علیه نظام جمهوری اسلامی کودتا کنند. اما این برنامه‌‌‌‌ریزی به طرزی نامعلوم یک شب پیش از وقوع، لو می‌‌‌‌رود.

نویسنده در کنار شرح وقایع، تحلیلی عمیق از عملکرد سیاسی آمریکا در قبال ایران در سه ‌‌‌‌دهه‌‌‌‌ را ارائه می‌‌‌‌دهد.

در بخش دوم نیز دو مقاله عنوان شده‌‌‌‌اند که گازیوروسکی در آن‌‌‌‌ها به سؤالی که مطرح کرده است پاسخ می‌‌‌‌دهد. وی در این مقالات در تلاش است جوابگو باشد که آیا آمریکا پس از انقلاب اسلامی درصدد براندازی نظام جدید بوده یا خیر. تمامی آنچه نویسنده در کتاب کودتای ایرانی عنوان می‌‌‌‌کند، بر پایه‌‌ی مستندات و حاصل سال‌‌‌‌ها تحقیق او است و پاسخی که به این پرسش می‌‌‌‌دهد، احتمالاً تفاوت زیادی با باورهای ما دارد!

منابع اصلی تحقیقات گازیوروسکی اسنادی است که دانشجویان پیرو خط امام در سفارت آمریکای تهران یافته بودند. همچنین وی برای تکمیل تحقیقات خود از مستندات آمریکایی‌‌‌‌های سیاسی حاضر در تهران و نیروهای اطلاعاتی آن‌‌‌‌ها استفاده کرده است.

این اثر قابل‌توجه را نشر چشمه چاپ کرده و بهرنگ رجبی ترجمه‌‌‌‌ی آن را بر عهده داشته است.

کتاب ‌‌کودتای ایرانی برای چه کسانی مناسب است؟

کتاب کودتای ایرانی مناسب کسانی است که به آگاهی از تاریخ معاصر ایران علاقه‌‌‌‌ دارند. همچنین مطالعه‌‌‌‌ی این اثر به پژوهشگران این دوره‌‌‌‌ی تاریخی توصیه می‌‌‌‌شود.

با مارک گازیوروسکی بیشتر آشنا شویم

مارک جی گازیوروسکی در 9 اکتبر 1954 متولد شد. او استاد علوم سیاسی دانشگاه ایالتی لوئیزیانا و استاد مدعو در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و کالج سنت آنتونی دانشگاه آکسفورد است. تخصص وی در زمینه‌‌ی سیاست خاورمیانه و سیاست خارجی ایالات‌‌‌‌متحده بوده و در این حیطه مقالات زیادی را به چاپ رسانده است.

همچنین گازیوروسکی تاکنون به‌‌غیراز کتاب «کودتای ایرانی»، کتاب‌‌‌‌های زیادی منتشر کرده که ازجمله‌‌‌‌ی این آثار می‌‌‌‌توان به کتاب‌های «سیاست خارجی آمریکا و شاه» و «مصدق و کودتا» اشاره کرد.

در بخشی از کتاب کودتای ایرانی می‌خوانیم

آبان‌ماهِ 1331 کریستوفر مونتَگ وودهاوس از سرویسِ اطلاعاتیِ مخفیِ بریتانیا (اِس‌آی‌اِس) و سَم فال از وزارتِ امورخارجه‌ی بریتانیا در واشنگتن با مقام‌هایی از سی‌آی‌اِی دیدار کردند. هدف‌شان ظاهراً بحث درباره‌ی عملیات‌هایی مخفی بود که دو کشور داشتند در ایران انجام می‌دادند تا برای جنگی احتمالی با اتحادِ جماهیرِ شوروی آماده شوند. بعدِ این‌که این بحث‌ها تمام شد، بریتانیایی‌ها پیشنهاد کردند ایالاتِ متحد و بریتانیا مشترکاً کودتایی علیهِ نخست‌وزیرِ ایران، محمد مصدق، طرح‌ریزی کنند. صنعتِ نفتِ ایران را بریتانیایی‌ها اداره می‌کردند و بریتانیایی‌ها از اردیبهشت‌ماهِ 1331 که مصدق بعدِ رهبریِ جنبشی برای ملی کردنِ صنعتِ نفتِ ایران به نخست‌وزیری رسید، داشتند می‌کوشیدند او را سرنگون کنند. واپسین تلاش‌شان، که عملیاتی با همکاریِ تیمسارِ بازنشسته فضل‌الله زاهدی بود، مهرماهِ 1331 شکست خورد و نتیجه‌اش دستگیریِ چندتایی از همکارانِ زاهدی بود و سوق دادنِ مصدق به ‌سمتِ قطعِ روابطِ دیپلماتیک با بریتانیا. بریتانیایی‌ها که به‌دفعات در سرنگونیِ مصدق شکست خورده بودند و دیگر حتی در ایران سفارتخانه‌ای برای فعالیت نداشتند، امیدوار بودند حالا امریکایی‌ها این کار را برای‌شان انجام بدهند.

مقام‌هایی از سی‌آی‌اِی که در این دیدارِ اولیه حاضر بودند، از پیشنهادِ بریتانیایی‌ها جا خوردند و فقط گفتند بررسی‌اش می‌کنند. بعد وودهاوس و فال با هِنری بایرُد، معاونِ وزیرِ امورخارجه‌ی ایالاتِ متحد، و دیگر مقام‌هایی از این وزارتخانه دیدار کردند؛ این مقام‌های امریکایی چندان اشتیاقی به این پیشنهاد نداشتند اما ضمنی موافقت کردند بررسی‌اش کنند.

فهرست مطالب کتاب

مقدمه‌ی مترجم
یک: کودتا
عملیاتِ تی‌پی‌بِدامنِ سی‌آی‌اِی و کودتای 1332 در ایران
کودتای سالِ 1332 علیهِ مصدق
ماجرای قرنی و سیاستِ ایران
ماجرای نوژه و سیاستِ ایران
دو: کودتا؟
کمک‌های اطلاعاتیِ ایالاتِ متحد به ایران، اردیبهشت تا مهرِ 1358
اقداماتِ مخفیانه‌ی ایالاتِ متحد در قبالِ ایران، بهمن 1357 تا آبان 1358
پی‌نوشت‌ها
نشانیِ مقاله‌ها
نمایه