معرفی و دانلود کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ: گفتارهای جامعه شناسی سیاسی و سیاست عمومی

معرفی کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ: گفتارهای جامعه شناسی سیاسی و سیاست عمومی

کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ اثری از محمد فاضلی، جامعه‌شناس و استاد پیشین دانشگاه شهید بهشتی است. فاضلی در این کتاب صوتی مترصد آن است تا از چشم‌اندازی انتقادی به پرسشی که سالیان متمادی روشنفکران ایرانی را به خود مشغول داشته است، پاسخ دهد و آن پرسش این است که چرا در جامعه‌ی ایران، حرکتی واقعی به سمت توسعه، پیشرفت و قانون‌مداری احساس نمی‌شود، موانع موجود کدام هستند و چگونه می‌توان آن‌ها را از میان برداشت.

درباره‌ی کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ

محمد فاضلی در کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ با زبانی شیوا و روان، از منظری جامعه‌شناسانه به کنکاش در ابعاد مختلف جامعه‌ی ایران پرداخته است. فاضلی، مدرس پیشین دانشگاه، پژوهشگر علوم اجتماعی، جامعه‌شناس، سخنران، مشاور و نویسنده‌ای است که دغدغه‌ی ایران در سر دارد و این کتاب صوتی، شمایل تمام‌انگارانه‌ی دغدغه‌های اوست.

کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ از سه بخش عمده تشکیل شده است. نخستین بخش به ایرانیان، وجوه و ابعاد زندگیِ آنان و معضلاتی که با آن‌ها درگیر هستند، اختصاص دارد. محمد فاضلی در بخش نخست، پرسش‌هایی از ماهیت جامعه‌ی ایرانی و چشم‌اندازهای مختلفی که روبه‌روی آن قرار دارد را مطرح می‌کند و در نُه گفتاری که در این بخش گنجانده است، تلاش می‌کند تا به‌تفصیل به آن‌ها پاسخ دهد. فاضلی ایران را کشوری دچار وضعیت «هم‌آیندی بحران‌ها» می‌داند، به این معنا که این سرزمین پنهاور و کهن، در گیرودار چندین و چند معضل در عرصه‌های مختلف گرفتار شده است که همگی، ریشه‌ای واحد دارند؛ مشکلاتی اقتصادی، سیاسی، زیست‌محیطی و... که به‌تدریج به روی هم انباشته شده‌اند و به یک‌باره همگی به‌صورتی همگرا سربرآورده‌اند. فاضلی ایران را جامعه‌ای می‌داند که اسیر مشکلات حل‌نشده و بدخیم است و باید بتواند برای برون‌رفت از این وضعیت، تصمیم‌های سخت بگیرد. بخش نخست را از این رو می‌توان پرتره‌ای غنی و به‌نسبت جامع از دشواری‌ها و پیچیدگی‌های معضلات حل‌نشده‌ی ایران و نقش و مناسبات اکثریت جامعه‌ در مواجهه با آن‌ دانست.

بخش دوم از کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ، نگرش و رویکرد محمد فاضلی به مسائل مربوط به حکومت و حکمرانی در ایران را در بر دارد. او در این بخش، به برخی از کاستی‌های حکمرانی در ایران از دهه‌های گذشته تا به امروز پرداخته است. فاضلی همچنین به نظرات مایکل مان، جامعه‌شناس انگلیسی-آمریکایی اشاره می‌کند. از دیدگاه مان، قدرت حکومت به دو نوع استبدادی و زیرساختی تقسیم می‌شود. قدرت استبدادی، رایج‌ترین شیوه‌ای است که توسط اکثر حکومت‌ها به کار گرفته می‌شود و در آن نقشی برای گروه‌های جامعه‌ی مدنی در نظر گرفته نشده است. قدرت زیرساختی در مقابل، بر پایه‌ی مذاکره‌ی قدرت با جامعه قرار گرفته است. محمد فاضلی با اشاره به نظریات مان، حکومت را ماشینی می‌داند که باید بتواند از ظرفیت خود در ایجاد حرکتی مؤثر و رو به جلو استفاده نماید و هم‌زمان پاسخگو نیز باشد. چنین حکومتِ توانمندی، قادر به انجام گفت‌وگوهای تأثیرگذاری با جامعه است و کمتر به اِعمال قدرتِ سخت‌گیرانه نیاز خواهد داشت.

در سومین بخش از کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ، محمد فاضلی نگاهی توأم با بیم و امید به آینده‌ی ایران دارد. این فصل به نوعی، نتیجه‌گیری و جمع‌بندی برای کتاب به شمار می‌رود. فاضلی مترصد است نگاهی واقع‌بینانه و به دور از اوهام و سیاه‌انگاری به آینده داشته باشد. او با اشاره‌ به تاریخ و تمدنِ کهن ایران، به پردازش و موشکافی وضعیتِ امروز ایران پرداخته است. او حضور همیشگیِ ایران در برهه‌ی حساس کنونی را ادامه‌ای بر شرایط دشوار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می‌داند که این کشور سال‌هاست به آن دچار است. فاضلی ایرانیانِ امروز را نسلی برمی‌شمارد که بر لبه‌ی تیغ راه می‌روند و زمانه‌ای را تجربه می‌کنند که برای عبور از آن، خود نیز می‌بایست دست به اقدام بزنند.

کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ، نگاه محمد فاضلی به ایرانِ امروز و چالش‌هایی که با آن دست به گریبان است و همین‌طور راهکارهایی که او برای خروج از این شرایط متصور است را در بر دارد. ایران بر لبه تیغ توسط نشر روزنه به چاپ رسیده است. نسخه‌ی صوتی این کتاب را به همت آوانامه و با خوانش مهدی صفری می‌شنوید.

کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ برای چه کسانی مناسب است؟

شنیدنِ کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ را به تمامی پژوهشگران، اساتید، کارشناسان و دانشجویان رشته‌های جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و سایر رشته‌های مرتبط و همین‌طور عاشقانِ ایران‌زمین که به حیات امروز و آتیه‌ی آن دلبستگی دارند، پیشنهاد می‌کنیم.

در بخشی از کتاب صوتی ایران بر لبه تیغ: گفتارهای جامعه شناسی سیاسی و سیاست عمومی می‌شنویم

می‌توانیم طیفی را در نظر آوریم که در یک سوی آن، جامعه‌شناس-روشنفکرِ کاملاً منتقد و فارغ از هر گونه تعهد نسبت به دولت به سر می‌برد. او دلبستۀ آرمان‌هایی است که فارغ از زمان و مکان و شرایط اجتماعیِ تسهیل‌کننده یا مانع از تحقق‌شان، می‌تواند آن‌ها را پی بگیرد. مهم نیست دولت چه خصلت‌ها و رویکردهایی دارد – روشنفکر بر مسیر حرکت اجتماعی و مقایسه‌ی آن با آرمان‌های مطلوبش تأکید می‌گذارد. سوی دیگر این طیف موجودی است که ابداً، یا دقیق‌تر گفته باشم ازلاً، روشنفکر نیست، بلکه باسودای مزدبگیر است که توانایی‌هایش را برای پیشبرد یک برنامه‌ی حزبی یا دولتی به کار می‌اندازد. او می‌تواند کتاب‌خوانده‌ای باشد که قلم می‌زند، اما دل در گرو هیچ آرمانی ندارد و در خدمت قدرت سیاسی بودن، فارغ از سمت و سوی آن قدرت، برایش ارزش به‌شمار می‌آید.

هر یک از دو گروه سلسله مراتبی از اولویت‌ها دارند. نزد دستله‌ی اول، ایده و آرمان، و برای خیل دوم قدرت و مواهب حاصل از آن است که بیشترین معنا را می‌دهند. ولی آیا نمی‌توان اولویت‌های دیگری را نیز در نظر آورد و بدین‌ترتیب به تعریف گونه‌هایی متفاوت از روشنفکری پرداخت؛ اولویت‌هایی چون «مردم»، «سلسله‌مراتب درد»، «آرمان‌ها در ظرف زمان» و «وطن». مانند والدی که نمی‌داند باید کدامیک از عزیزانش را عاشقانه‌تر دوست بدارد، شخصاً هنوز نمی‌توانم این‌ها را در ترتیبی خاص سازمان بدهم ولی نسبت آن‌ها با یکدیگر را می‌فهمم.

موضوع اندیشه‌ی من مردم یا آدمی، در ظرف زمان و مکان است. کیفیت زندگی مادی و غیرمادی انسان‌ها اهمیت دارد. روشنفکر می‌تواند مناسباتش را با دولت بر اساس نسبت دولت و اقداماتش با کیفیت زندگی هم‌نوعانش تنظیم کند. پای «سلسله مراتب درد» یا «سلسله مراتب ناخوشی» از همین نقطه به میان می‌آید. ناملایمات بشری درجات مختلف دارند و در ظرف زمان و مکان تعریف می‌شوند. دردها گاهی در مرحله‌ی فقدان امنیت، گرسنگی و بیماری هستند؛ و گاه آرزوی آزاد زیستن، خودشکوفایی یا نیل به ارزش‌هایی متعالی‌تر است که به آن‌ها شکل می‌بخشد. روشنفکری که در میانه‌ی دو سر طیف ایستاده است نه فقط به آلام انسانی، بلکه همچنین به مقدورات دولت برای تسکین آن‌ها می‌نگرد.

فهرست مطالب کتاب صوتی